Nie dajcie sobie tego wmówić
Do niedawna głównym wrogiem reform klimatycznych były korporacje, które przez lata blokowały je dezinformacją i...
Szare klocki, szklane klatki, depresyjne budynki niszczące ludzkiego ducha – krytykom architektury nowoczesnej nie brakuje...
W Polsce trwa uśmiechnięta czystka. A może nawet – kto wie? – aksamitna rabacja… Co prawda nie brak malkontentów,...
Znaczna część zachodniej lewicy tkwi w przeświadczeniu, że trzeba możliwie szybko dogadać się z Rosją. My ciągle powtarzamy, że to niemożliwe,...
B. Gajdzik, A. Janociński, A. Magiera: Jak się zakłada związek w instytucji kultury?
Tomasz Kozak: Na pohybel wielonarodowym wampirom. Jakiej popkultury potrzebuje lewica
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Jarosław Pietrzak: Napoleon, któremu o nic nie chodziło
W 2002 r. skargę w Trybunale złożyli Urszula i Czesław Grzelakowie z Wielkopolski. Opinię prawną dla tej sprawy napisała Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Syn skarżących, Mateusz Grzelak - musiał dwukrotnie zmieniać szkołę, ponieważ był dyskryminowany przez środowisko rówieśnicze z powodu nieuczęszczania na lekcje religii. Mimo wniosków rodziców o zorganizowanie w zastępstwie lekcji etyki - kolejne szkoły tego odmawiały, nie zapewniły przy tym uczniowi odpowiedniej opieki. Opisane okoliczności, jak również "kreska" w rubryce odnoszącej się do oceny z religii/etyki na świadectwie (godząca w konstytucyjne prawo do nieujawniania własnych poglądów) - stały się podstawą skargi do Trybunału w Strasburgu.
Strasburscy sędziowie przychylili się do opinii skarżących. Trybunał uznał, że doszło do naruszenia nie tylko polskiego prawa (w teorii gwarantującego możliwość wyboru pomiędzy lekcjami religii i etyki - Konstytucji RP z 1997 r. i rozporządzenia MEN z 1992 r.), ale również Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - art. 14. zakazującego dyskryminacji w związku z art. 9., gwarantującym wolność myśli, sumienia i wyznania. W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że uczniowie uczęszczający na religię mają na świadectwie ocenę, natomiast nieuczęszczający - "kreskę", co zostało uznane za praktykę dyskryminacyjną.
Wyrok zapadł stosunkiem głosów sześć do jednego. Trybunał nie zasądził żadnego odszkodowania, argumentując że stwierdzenie naruszenia Konwencji powinno być wystarczającą satysfakcją.
Orzeczenie Trybunału w Strasburgu stoi w sprzeczności z dotychczasowym orzecznictwem polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który w 1993 r. uznał wypisywanie ocen z religii/etyki na świadectwie za zgodne z prawem (uzasadniając to faktem, że ostatecznie nie wiadomo, na który z tych przedmiotów uczeń uczęszczał, lekceważąc natomiast praktyczny brak lekcji etyki), a w 2009 r. - w kontekście sprawy wliczania ocen z religii do średniej od 2007/2008 roku szkolnego - nie uznał niedostępności lekcji etyki za istotną.
Według najnowszych, oficjalnych danych Ministerstwa Edukacji Narodowej - religia jest nauczana w 72 proc. polskich szkół wszystkich szczebli i rodzajów, a etyka - w 2,4 proc. Na rynku wydawniczym nie ma ani jednego podręcznika do lekcji etyki na poziomie szkół podstawowych czy gimnazjalnych, natomiast na poziomie szkół średnich - obowiązuje tylko podręcznik katolicki. W ostatnich latach, powiększa się również grono osób uprawnionych do nauczania lekcji etyki - będących absolwentami uczelni teologicznych.
Andrzej Wiśniewski
