Badanie składało się z części testowej, a także pytań o preferencje warszawskich uczniów liceów i techników oparte na skali dystansu społecznego (akceptacji dla Żydów w najbliższym otoczeniu uczestników badania). Pytania zadawano uczniom 20 szkół z obszaru całej stolicy. Łącznie w sondzie wzięło udział 1250 osób, które odpowiedzi udzielały metodą komputerową w czasie swoich lekcji informatyki.
Warszawscy uczniowie nie znają dobrze historii swoich żydowskich krajan, którzy przed wojną stanowili ok. 31 proc. ludności miasta. W ich opinii współczynnik ten wynosił 18 proc. (dorośli warszawiacy określali go jako 25 proc.). Niemal połowa uczniów (44,4 proc.) uważa, że etniczni Polacy i Żydzi ucierpieli w tym samym stopniu, a 24,7 proc., że to ci pierwsi doznali więcej krzywd. 50,8 proc. uczestników uznało, że pomoc etnicznych Polaków dla Żydów walczących w getcie była wystarczająca. Jako zdecydowanie za małą określiło ją raptem 6,3 proc. W przypadku pomocy Żydom ukrywającym się poza obszarem getta współczynniki te wynoszą odpowiednio: 54,6 oraz 4,9 proc. Zdaniem 9 proc. pomoc dla żydowskich powstańców była zdecydowanie za duża, a dla 11,2 proc. takie same cechy wykazywało wsparcie oferowane ukrywającym się poza murami getta przedstawicielom tej grupy etnicznej.
Najbardziej porażające są jednak nie dane sprawdzające poziom wiedzy historycznej, ale jawnie antysemickie poglądy warszawskiej młodzieży. Aż 60,7 proc. jej reprezentantów okazałoby dezaprobatę wobec żydowskiego pochodzenia partnera, a 45 proc. dla tej samej cechy u członka rodziny. 44,1 proc. nie chciałoby mieć żydowskich sąsiadów, a 40,1 proc. uczyć się w jednej szkole z dziećmi o takim pochodzeniu.
Szacunki badaczy skupionych w Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN wskazują, że w czasie okupacji na „terenach rdzennie polskich” etniczna ludność polska wymordowała kilkadziesiąt tysięcy Żydów. Dokładna skala udziału Polaków w Holokauście nie jest znana.
Tymczasem tegoroczne, stołeczne uroczystości związane z rocznicą żydowskiego powstania planowane są już na 18-19 kwietnia. Ich częścią będzie oficjalne otwarcie Muzeum Historii Żydów Polskich przy ul. Anielewicza. Nowa placówka nie będzie jednak jeszcze zupełnie ukończona, ciągle trwają prace wykończeniowe nad główną częścią ekspozycji stałej muzeum, która zwiedzającym zostanie udostępniona prawdopodobnie dopiero w przyszłym roku.
Zdjęcie: Pomnik Bohaterów Getta w Warszawie. W tle gmach Muzeum Historii Żydów Polskich.
Fot. Wikimedia Commons