No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adolfo Sánchez Vázquez o moralności i polityce
Jak się powiada Adolfo Sánchez Vázquez, hiszpański filozof zesłany po wojnie domowej do Meksyku,...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Premiera z Gorzowa, wielu słuchało z przyjemnością, ale niewielu z atencją. Redaktorzy "Newsweeka": Piotr Zaremba i Michał Karnowski, w wydanym ostatnio wywiadzie-rzece z Marcinkiewiczem zatytułowanym "Kulisy Władzy", chcą udowodnić jak bardzo go nie docenialiśmy. Sławny fizyk opowiada o polskiej gospodarce, polityce zagranicznej, solidarnym państwie, PRLu oraz przyszłości we wspólnej Europie. Nie oszczędza czytelnikowi również mało znanych faktów biograficznych i tytułowych kulis władzy, czyli m.in. losów koalicji POPiSu, która rozpadła się zanim powstała oraz szczegółów swojej pracy na stanowisku szefa Rady Ministrów. Niestety, na próżno szukać tu jakiś wskazówek, które pomogłyby nam zrozumieć fenomen PiSu oraz jego dziwną relację z Platformą.
Główny bohater kreuje się na uosobienie reformatorskich postulatów oraz konsekwentnego obrońcę hierarchii wartości PiSu, jednocześnie odcinając się od agresywnego stylu, który jest znakiem firmowym naszej bajkowej owcy czyli byłego establishmentu rządzącego. Podobna postawa dała premierowi ponad 78% społecznego poparcia, gdy odchodził ze stanowiska, więc najwyraźniej postanowił nie wychodzić z roli. W tym kontekście nie dziwi, że Szewczyk, który miał uwolnić III RP od smoka korupcji, braku solidaryzmu społecznego oraz mało efektywnych rządów wyraźnie dystansuje się od swoich wypchanych siarką współpracowników. W "Kulisach Władzy" często wypomina błędy polityczne swojego następcy, dając do zrozumienia, że są spowodowane podejmowaniem decyzji pod wpływem emocji. Brak zimnej krwi jest częstym zarzutem także wobec Zbigniewa Ziobro.
Właśnie żelazne nerwy, pracowitość oraz skuteczność polityczna to nowa twarz byłego premiera, która debiutuje w książce redaktorów Newsweeka. W nowej odsłonie, Kazimierz Marcinkiewicz nadal jest politycznym św. Franciszkiem, ale w razie potrzeby potrafi walczyć jak św. Jerzy. Pomimo ekstremalnie trudnych warunków i krótkiego czasu urzędowania, ocenia swoje premierostwo jako spory sukces, czego dowodem mają być np. udane negocjacje o budżet Unii Europejskiej. Z bólem muszę przyznać, że te przechwałki nie są bezpodstawne. Większość znajomych, którzy miała do czynienia z tamtym rządem ocenia go dobrze, a przynajmniej lepiej niż rząd Jarosława Kaczyńskiego. Były premier daje do zrozumienia, że chciał dużo zmienić w funkcjonowaniu Rady Ministrów, usprawnić jej prace tak by stała się bardziej decyzyjna. Oprócz reformatorskich chęci, sugeruje że posiada niezbędne do rządzeniu kwalifikacje, doświadczenie oraz tzw. know how. Dzięki pracy na wielu stanowiskach wie, że w polityce kryterium oceny powinna być zawsze skuteczność, a ta może być osiągnięta tylko dzięki elastyczności – trzeba wiedzieć kiedy prosić, a kiedy żądać, kiedy ulec by móc potem więcej zyskać.
Prezentowanie się jednocześnie jako chadecki idealista i zwolennik realpolitik w efekcie daje wizerunk polityka, który jest dobry we wszystkim. Marcinkiewicz używa terminu "państwowiec" (a co jest złego w "społeczniku"?), którym określa siebie i np. Jan Rokitę, czyli ludzi oddanie sprawom państwa czyni ich predestynowanymi do trwającej całe życie działalności w interesie Rzeczpospolitej.
Naiwnością byłoby oczekiwać braku autopromocji w takiej publikacji. Marcinkiewicz jednak ewidentnie zaburzył równowagę pomiędzy zabiegami marketingowymi a prezentacją swoich poglądów politycznych. Jeśli świadomy obserwator sceny politycznej zakupi tę książkę może poczuć się rozczarowany, że były premier nie radzi sobie ze zdefiniowaniem problemów państwa polskiego i pomysłów na ich rozwiązanie. W zamian koncentruje się na detalach – w dziale o polityce zagranicznej zdradza swoją fascynację Angelą Merkel, zarazem podkreślając, że w negocjacjach potrafi użyć także "kobiecego czaru", następnie zaś przeskakuje do problemu gazociągu twierdząc, że prawicowe rządy są traktowane gorzej w negocjacjach z Rosją. Wywiad składa się w dużej części z dość jałowych dyskusji ludzi, którzy w pełni zgadzają się ze sobą oraz licznych banałów ekonomiczno-społecznych, które zwykle autor okrasza tylko jednym konkretem. W przypadku polityki zagranicznej - od kuchni opisanymi negocjacjami budżetowymi UE. Analogiczna sytuacja ma miejsce przy czytaniu kolejnych rozdziałów.
Umiarkowanie i brak kontrowersyjności mogą być zaletą polityka, ale nie wywiadu. Oszczędność jeśli chodzi o konkrety jest największą wadą książki, która staje się od pewnego momentu nudna. Dziennikarze nie zadają byłemu premierowi trudnych pytań, a wykręcanie się ogólnikami lub przysięgą milczenia zawsze uchodzi mu na sucho. Same odpowiedzi są do bólu przewidywalne i oparte na schemacie: "Jak chciałby Pan rządzić Polską? – tak, aby było dobrze". Po lekturze mamy wrażenie, że cała trójka bardzo chciała przekonać społeczeństwo, że istnieją jeszcze "uczciwi i racjonalni mężowie stanu", których zabrakło w kampanii wyborczej, ale na tzw. wezwanie Ojczyzny wrócą nawet z Londynu.
Jedną z nielicznych zalet wywiadu rzeki jest skupienie tylko na polityce. Na szczęście nie znajdziemy tu plotek, anegdot oraz opisów stosunków towarzyskich panujących w kuluarach Sejmu i rządu. O życiu osobistym słyszymy tylko w kontekście życia politycznego, co zresztą może okazać się przyjemną dygresją od momentami ciężkawego wywiadu np. dowiadujemy się jak urządza swoje biurko świeżo upieczony premierzy i co zrobił w pierwszych chwilach sprawowania urzędu Jerzy Buzek.
Czy stosowanie się do hasła reklamowego "przeczytaj przed wyborami" miało jakiś sens? Moim zdaniem zdecydowanie nie. Były premier nie odpowiada na pytanie jak według niego będzie wyglądał nowy rząd, choć nadal twierdzi, że koalicja POPiS jest dla Polski jedynym dobrym rozwiązaniem. Książka nie powie nam niczego nowego o dzisiejszej polskiej polityce, znanej premierowi tylko z BBC. Nie jest to oczywiście wada dyskwalifikująca – sama refleksja nad niedawną przeszłością ma swoje zalety, lecz gwoździem do trumny okazuje się wykonanie. Oceniam publikację negatywnie głównie dlatego, że interesującej personie politycznej pozostawiono pełną swobodę w prowadzeniu własnego PR i zamiast dogłębnej analizy z perspektywy czasu dostajemy ogólnikową ulotkę promocyjną. Polecam tylko fanom głównego bohatera.
Michał Karnowski, Kazimierz Marcinkiewicz, Piotr Zaremba; "Marcinkiewicz. Kulisy władzy"; wyd. Prószyński i S-ka; Warszawa 2007, 313 str.
Łukasz Kossakowski
