No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adolfo Sánchez Vázquez o moralności i polityce
Jak się powiada Adolfo Sánchez Vázquez, hiszpański filozof zesłany po wojnie domowej do Meksyku,...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Finansowi eksperci przestali już doszukiwać się oznak ożywienia. 14 października profesor Nouriel Roubini z Nowego Jorku stwierdził, że "Stopa wzrostu jest tak niska, że będzie odczuwana jak recesja, mimo że nie mamy z nią do czynienia z technicznego punktu widzenia". Na domiar złego, według jego przewidywań szansa na podwójną recesję wynosi od 35 do 40 proc. Ożywienie w Stanach Zjednoczonych, samym sercu globalnego kapitalizmu, okazało się kruche. W połowie października dolar osiągnął piętnastoletnie minimum, zaś bezrobocie wzrosło - 18 miesięcy od początku tzw. poprawy miejsca pracy są wciąż likwidowane. Długoterminowa stopa bezrobocia jest niemal dwukrotnie większa od poziomów z recesji lat 80-tych i 90-tych. Z kolei pobudzenie koniunktury w Japonii utknęło w martwym punkcie. W obawie przed nawrotem recesji rząd tego kraju postanowił przeznaczyć kolejne 63 mld. dol na stymulację gospodarki.
W 2008 roku globalne klasy rządzące wpompowały w swoje gospodarki bezprecedensowe ilości środków, przeprowadzając największe nacjonalizacje w historii. Jednakże koordynacja w celu odwrócenia krachu systemu bankowego z pierwszej fazy kryzysu zupełnie się załamała. Tymczasowa współpraca została zastąpiona przez rządowe próby uzyskania krótkoterminowych korzyści z dewaluacji ich walut i protekcjonizmu.
Temat z okładki tygodnika "The Economist" z 16 października donosił o globalnej gospodarce znajdującej się na "wojennej ścieżce" w związku z międzynarodowymi wojnami walutowymi. Cały chór krajów zaczął się nawzajem obwiniać o uzyskiwanie niesprawiedliwej przewagi przy użyciu różnego rodzaju broni z ich arsenałów takich jak quantitative easing (drukowanie pieniędzy w celu odkupienia obligacji), manipulacje walutowe i kontrola kapitałowa. Japonia i Korea bezpośrednio interweniowały w swoje gospodarki, zaś Brazylia i Tajlandia wprowadziły kontrole przepływów kapitału.
Październikowe spotkanie MFW zakończyło się patem odnośnie do kursów walutowych. Chiny wciąż nie chcą zgodzić się na wzrost wartości juana, czym wywołują gniew klas rządzących USA. We wrześniu, w niemalże otwartym odwecie, Izba Reprezentantów uchwaliła prawo zezwalające firmom na skorzystanie z ochrony celnej przeciwko krajom z niedowartościowaną walutą. Stany Zjednoczone przekonywały, że bardziej elastyczny juan jest niezbędny dla ożywienia gospodarki globalnej. Chiny odparły zarzuty stwierdzając, że quantitative easing powodowało zakłócenia i w konsekwencji aprecjację walut innych krajów.
Niektórzy członkowie europejskich klas dominujących wskazywali, że "następny etap agresywnego łagodzenia monetarnego" w wykonaniu FED byłby nieodpowiedzialny, jako że zwiększyłoby to konkurencyjność amerykańskiego eksportu w stosunku do rywali. "W pewnym sensie Stany Zjednoczone wygrywają wojnę walutową, jako że słaby dolar pomoże ich gospodarce, jednak może to zarazem uderzyć w duże bloki gospodarcze Chin, Japonii i Europy" - stwierdził jeden ze strategów walutowych. Rosyjski minister finansów, Aleksiej Kurdin na spotkaniu z urzędnikami Unii Europejskiej oskarżył Stany Zjednoczone (oraz inne kraje) o wywoływanie niestabilności walutowej.
Jednym z powodów chaosu w kursach walutowych jest sposób, w jaki Ameryka próbuje rozwiązać swój strukturalny problem - pompując więcej pieniędzy w gospodarkę. Problem ten leży w samym sercu globalnego kapitalizmu i był osią kryzysu w 2007 roku. Monstrualne nadwyżki handlowe Chin i innych krajów musiały znaleźć ujście. Zachodnie rynki finansowe z radością przetworzyły dług, który się z tym wiązał, co wytworzyło ogromne bańki na rynkach nieruchomości.
Gdy globalna ekonomia znajduje się w stagnacji, wśród klas rządzących poszczególnych krajów rośnie pokusa, by uzyskać krótkotrwałą przewagę, lub by chronić własne gospodarki. Wśród instytucji i komentatorów reprezentujących szersze interesy globalnego kapitalizmu panują obawy przed powrotem lat 30-tych. Wtedy również państwa stosowały bariery handlowe i dewaluowały swoje waluty w celu ochrony przed spustoszeniami sianymi przez Wielki Kryzys. To popchnęło globalną gospodarkę w dalszą spiralę w dół.
Jednakże, pozwalanie na aprecjację chińskiej waluty może spowodować dalsze problemy dla tego kraju. Obawy budzi perspektywa wybuchu społecznego i politycznego niezadowolenia z powodu utraty pracy przez pracowników sektora eksportowego. Tegoroczne strajki w fabrykach dotyczyły nie tylko płac, ale też żądań niezależnych związków zawodowych. Oczywiste wydają się pęknięcia wewnątrz chińskiej klasy rządzącej, z niektórymi frakcjami nawołującymi do politycznej reformy, która oddaliłaby potencjalne niezadowolenie i rosnące nierówności majątkowe.
Ale nawet jeśli Chiny zgodziłyby się na rewaluację juana, problemy amerykańskiej gospodarki, w tym bezrobocie, nie znikną jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Dwa nowe raporty Instytutu Brookings malują ponury obraz rosnącej biedy w Stanach Zjednoczonych. W przeciągu ostatniej dekady liczba ubogich mieszkańców przedmieść skoczyła o 37 proc. do poziomu 13,7 mln, w porównaniu z 12,1 mln ludzi żyjącymi poniżej granicy nędzy w miastach.
Rosnąca liczba ludzi korzysta z programów zabezpieczenia społecznego takich, jak kupony żywnościowe i ubezpieczenie od bezrobocia. Jeden z pracowników organizacji non-profit mówił o ciężkim wyborze, przed jakim stają ludzie: "Rata kredytu hipotecznego, albo jedzenie".
Ekonomiści daremnie szukali oznak, że gospodarka amerykańska osiągnęła "prędkość ucieczki" - czyli wzrost, który zmniejszy bezrobocie. W październiku utracono 95 tys. miejsc pracy. I chociaż prywatne zatrudnienie wzrosło zaledwie o 0,1 proc., sektor publiczny odnotował znaczący spadek zatrudnienia. Redukcje w ramach samorządu, szczególnie w szkołach, były największe od 1982 roku.
Deflacja stanowi wielkie zagrożenie dla gospodarek rozwiniętych. Kiedy ceny zaczynają spadać, ludzie i firmy często odkładają zakupy w oczekiwaniu na dalsze spadki, co zmniejsza popyt i znowu powoduje obniżkę cen. Stany Zjednoczone doświadczyły takiej spirali deflacji w latach 30-tych, zaś Japonia przeszła to w latach 90-tych. Jeżeli deflacja jest powszechna, może być toksyczna dla banków. Jak przekonały się banki japońskie w ostatniej dekadzie, deflacja oznacza dla nich większe straty i następne niespłacone pożyczki. A to może wywołać kolejny kryzys kredytowy.
Jest już jasne, że globalna gospodarka balansuje na granicy ponownej recesji. Nie ma łatwego wyjścia dla klas rządzących takich potężnych gospodarek, jak Stany Zjednoczone, Chiny i Europa. Wszystkie mają interes w tym, by globalna gospodarka wyszła z recesji i wszystkie rozumieją, jakie zagrożenia niesie protekcjonizm zgodnie z zasadą "ząb za ząb". Jednocześnie starają się one chronić własne podwórka, jako że nie mniej ważne okazują się konsekwencje ze strony ich własnych klas pracujących.
Jane Hardy
tłumaczenie: Bartosz Olesiński
Tekst pochodzi z pisma "Socialist Rewiev" (socialistrewiev.org.uk).
