No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Artykuł ów spotkał się z zadziwiająco licznymi komentarzami. Podobne opowieści pojawiły się zaś w „Washington Post” oraz w „Associated Press”. Prezydent natychmiast powiedział, iż są to „szalone spekulacje”, choć nie przyznał, że opcja ta jest nie do pomyślenia. Minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Jack Straw, powiedział jednak, że atak na Iran jest „nieprawdopodobny”, zaś plany użycia broni jądrowej określił jako „całkowicie zwariowane”.
Komu mamy więc wierzyć? Jak wiadomo, Hersh od dawna utrzymuje stosunki z wysoko postawionymi oficerami armii (jak również z wysoko postawionymi pracownikami CIA) i ma na swoim koncie liczne przypadki ujawniania spraw, które następnie okazały się prawdziwe. Prezydent natomiast, w ciągu ostatnich pięciu lat, odnotował bardzo słaby wynik w kwestii mówienia prawdy. Zaś wynik Jacka Straw’a nie jest dużo lepszy. Jesteśmy więc zmuszeni przynajmniej przyjrzeć się wysuwanej argumentacji.
Dlaczego atak byłby nieracjonalny — podkreślam, że z punktu widzenia Stanów Zjednoczonych — jest dla mnie całkiem jasne. Po pierwsze, w momencie, gdy siły armii amerykańskiej wydają się niewystarczające aby osiągnąć to, co Stany Zjednoczone próbują osiągnąć w Iraku i Afganistanie, atak na Iran nadwerężyłby zasoby wojskowe jeszcze bardziej, być może znacznie poza moment pęknięcia. Po drugie, według wszelkich analiz, które czytałem, irańskie siły obronne są na tyle dobrze zorganizowane i rozmieszczone geograficznie, że żaden atak powietrzny (jakkolwiek zmasowany) nie zniszczyłby ich do końca. W najlepszym wypadku jedynie spowolniłby obronę.
Jest też kwestia irańskiej odpowiedzi. Nawet jeśli Irańczycy nie są jeszcze w stanie zrzucić własnej broni jądrowej gdziekolwiek, mają silne wpływy w Afganistanie, a w szczególności w Iraku. Mogą tam poczynić jeszcze większe spustoszenie, a atak może skłonić umiarkowanie proamerykańskie siły, takie jak część szyitów w Iraku, do zajęcia stanowiska agresywnie opozycyjnego.
Jest również problem negatywnych skutków. Oczywiście atak taki nie zagrozi krajom potencjalnie mogącym rozprzestrzeniać broń jądrową. Sprawi raczej, że wszystkie one bardziej się pospieszą. Iran może się nagle przesunąć politycznie z pozycji państwa trzymanego nieco na dystans przez państwa arabskie na pozycję bohatera świata muzułmańskiego, ze wszystkimi konsekwencjami, jakie będzie to miało w państwach Zatoki Perskiej, Arabii Saudyjskiej, Libanie, Palestynie, a nawet w Egipcie.
Nie zapominajmy też o ropie. Przerwanie irańskich dostaw — znaczącej części światowych zasobów ropy — niemal z pewnością podniosłoby ceny ropy z obecnych ok. 60 dolarów za baryłkę do 100 dolarów. To zaś będzie miało niesłychane i nieprzewidywalne negatywne konsekwencje dla światowego systemu gospodarczego, i bynajmniej nie w najmniejszym stopniu na gospodarkę Stanów Zjednoczonych.
Sprzymierzeni? Nawet najwierniejsza sojuszniczka, Wielka Brytania, dała Stanom Zjednoczonym bardzo silnie do zrozumienia, że nie popiera napaści wojskowej, niezależnie od tego, jak bardzo jest zaangażowana w próby zapobieżenia uzyskaniu broni jądrowej przez Iran.
I wreszcie kwestia ogólnego wpływu na pozycję Stanów Zjednoczonych na świecie. Dokładnie w tym tygodniu francuski think tank zajmujący się sprawami zagranicznymi, IRIS, sporządził bilans dotyczący amerykańskiej inwazji w Iraku. Nazwano ją „quasi-katastroficzną” dla Stanów Zjednoczonych, czego skutkiem jest, iż „hiperwładza” stała się „hiper-powikłana i hiper-niepopularna”. Francuzi lubią używać przedrostka „hiper-” na oznaczenie czegoś o jeden stopień wyższego niż to, co określane przez przedrostek „super-”. Krótko mówiąc, dlaczego, po trzech latach quasi-katastrofy — Stany Zjednoczone miałyby dążyć do pogorszenia swej sytuacji?
A jednak, pomimo tego wszystkiego, wydaje się, że wysocy oficerowie amerykańscy są głęboko zaniepokojeni. Hersh pisze, że Połączony Komitet Szefów Sztabów planuje wystosowanie oficjalnego listu sprzeciwu do prezydenta. W zeszłym miesiącu kilku emerytowanych generałów, którzy służyli w Iraku zaapelowało o rezygnację sekretarza obrony Rumsfelda. Moment nie mógł być przypadkowy.
Dlaczego ci oficerowie mają obawy? Hersh daje nam jedno wyjaśnienie. Otóż myślą oni, że prezydent Bush ma kompleks „mesjanistyczny”. Jak wiemy, ludzie z kompleksem mesjanistycznym są niebezpieczni, szczególnie gdy trzymają rękę na broni jądrowej i kontrolują najsilniejszą machinę wojskową na świecie.
Spytajmy ponownie: czy to wystarczy? Z jakimkolwiek przypadkiem mamy do czynienia u Busha, powinniśmy również poznać motywy kierujące ludźmi z jego otoczenia — militarystami oraz intelektualistami z obozu neokonserwatystów. Cóż takiego mogą powtarzać sami do siebie, co kwestionowałoby oczywiste argumenty przeciwko interwencji wojskowej? Jedną rzeczą jest fakt, iż nie mają nic do stracenia. Jeśli Stany Zjednoczone nie interweniują, Iran będzie faktycznie miał wkrótce broń jądrową. Nie poddają się całkowicie tej perspektywie, gdyż z pewnością zmniejszyłoby to wpływy polityczne Stanów Zjednoczonych w tym regionie. Ale czy zapobieżenie zmniejszeniu wpływów amerykańskich warte jest Armagedonu?
Niektórzy z nich mogą z kolei myśleć w wąskiej perspektywie wyborczej. Jeśli atak byłby dobrze wymierzony w czasie, mógłby chwilowo podnieść poziom poparcia dla Busha, zaniepokoić już zbyt prowojennych Demokratów, wystarczyłby też, aby zapewnić zwycięstwo Republikanom w wyborach do Kongresu w 2006 roku, przekreślając tym samym pomysł postawienia prezydenta w stan oskarżenia.
Jest też Izrael. Rząd izraelski oraz jego przyjaciele w Stanach Zjednoczonych twierdzą otwarcie, że nie mogą zaakceptować wizji Iranu posiadającego broń jądrową i od dawna grożą przeprowadzeniem ataku powietrznego, jeśli będzie to konieczne. To, że mają jeszcze mniejszą możliwość niż Stany Zjednoczone, by zakończyć to pomyślnie, oznacza jedynie, że koncentrują się na wciągnięciu USA w tę robotę. Obrona Izraela jest głównym przedmiotem troski Stanów Zjednoczonych, a w szczególności rządu Busha. A dlaczego Izrael ma takie obawy? Czy naprawdę myślą tam, że Iran zamierza ich zbombardować? Wątpię w to, ale oni uważają, że jeśli Izrael nie będzie najsilniejszą potęgą wojskową na Bliskim Wschodzie to zmniejszy się ich siła polityczna. I oczywiście mają rację.
A zatem, czy Stany Zjednoczone zaatakują czy też nie? Na ogół twierdzę, że racjonalność wygrywa, choć czasem tak się nie dzieje. Albo też niektórzy ludzie mają nie kompleks mesjanistyczny, ale kompleks Samsona.
Immanuel Wallerstein
tłumaczenie: Marcin Starnawski
Oryginalny artykuł: "Attack on Iran: Can They Be Serious?", Fernand Braudel Center, Binghamton University, Komentarz nr 183 z 15 kwietnia. Tłumaczenie pochodzi z "Recyklingu Idei" - www.recykling.uni.wroc.pl.
Immanuel Wallerstein - socjolog, historyk, ekonomista. W latach 1994-98 przewodniczący Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego. Wykładał m.in. na uniwersytetach Columbia i Yale, jest członkiem Maison des Sciences Humanes w Paryżu. Jest autorem słynnego 3-tomowego dzieła "The Modern World-System". Po polsku ukazała się jego książka "Koniec świata jaki znamy" (Scholar, Warszawa 2004), recenzowana na łamach "Recyklingu Idei" nr 2/2004.
