Drweski - Skąd ten sierp i młot?

Drweski: Skąd ten sierp i młot?

[2009-08-14 20:05:49]

Powszechnie wiadomo, że słynne połączenie sierpa i młota wymyślili bolszewicy, jako symbol sojuszu robotników i chłopów. To prawda, ale... sprawa jest bardziej skomplikowana.

Śledząc źródła historyczne wybór sierpa i młota rzeczywiście odnosił się do postulowanego przez bolszewików sojuszu robotników i chłopów. W tych czasach jednak rosyjscy chłopi raczej nie korzystali z sierpów, a dla bolszewików, zafascynowanych nowoczesnością, nowe amerykańskie maszyny rolnicze były symbolem awangardy technologicznej na wsi. Robotnicy w Rosji też w znacznej mierze pracowali używając maszyn, a nie młotów. Wybór sierpa i młota w oczach autorów nie był jednak wyborem technologicznie "archaicznym", gdyż w ich zamyśle reprezentowały one narzędzia symbolizujące same korzenie pracy ludzkiej.

Nawet, jeśli te narzędzia były same w sobie "archaiczne", nadany im w symbolu kształt był bez wątpienia lekki i dynamiczny. Stworzono go pod wpływem artystów ze szkoły awangardy artystycznej, która od początku XX wieku towarzyszyła ruchowi rewolucyjnemu w Rosji i miała swój czas chwały w latach 20., przed dominacją "realizmu socjalistycznego" preferowanego przez Stalina i przedstawicieli konserwatywnego skrzydła rosyjskich komunistów. Twórcy sierpa i młota byli więc modernistami chcącymi połączyć archaizm z duchem awangardy sztuki symbolicznej.

Ale bolszewicki znak równocześnie przejął symbol polityczno-religijny z historii starożytnej. Iskra z sierpem i młotem była bowiem symbolem powstańców żydowskich kierowanych przez Judę Machabeusza, walczących przeciwko dominacji greckich Seleucydów w Palestynie. Rewolta wybuchła, gdy grecki król chciał umieścić pomnik Zeusa w świątyni jerozolimskiej, wypierając ponadczasowego i abstrakcyjnego Boga Mojżesza. Żydowscy buntownicy z Palestyny walczyli więc przeciwko kultowi bożków, stworzonych przez ludzi, a równocześnie o wyzwolenie Palestyny spod dominacji greckiej. Działo się to 160 lat przed narodzeniem Chrystusa.

Do tych powodów przyjęcia sierpa i młota warto dodać jeszcze jeden, związany z przesuwaniem się rewolucji światowej z Europy w kierunku społeczeństw kolonialnych peryferii. Podczas, gdy rewolucja dość szybko została zablokowana w Europie, jej płomień szeroko szerzył się na Południu, zapoczątkowując wszystkie rewolucje antykolonialne XX wieku. Dla muzułmańskiego przywódcy bolszewickiego Tatara Sultana Galijewa, sierp zawierał w swoim obrazie księżyc, a dodając do tego gwiazdę (czerwoną!), co też zrobiono, pojawiły się księżyc i gwiazda, czyli symbole... islamu, przemawiające do ludów regionów, które wtedy nazywano Orientem. Ta symbolika pomogła bez wątpienia przywódcom Międzynarodówki Komunistycznej w ogłoszeniu na Kongresie Ludów Wschodu w Baku w 1921 r., że walka przeciwko imperializmowi zachodniemu i walka klas są nową formą „dżihadu”, co wywołało wówczas entuzjazm zebranych. Kongres w Baku rzeczywiście stworzył bazę poparcia dla rewolucji wśród wielu muzułmanów byłego imperium carskiego i napotkał oddźwięk w dalekich krajach – Iranie, Indiach, Indonezji.

Sierp i młot w oczach rządzących symbolizować mógł zarazem "żydokomunę" czy "islamistów". Jednak dla uciśnionych mas: żydów – ofiar antysemityzmu, robotników – ofiar wyzysku, ludów kolonialnych – ofiar kolonialnego niewolnictwa, muzułmanów – ofiar islamofobii, sierp i młot stał się symbolem walki o prawo do pracy i godności.

Bruno Drweski

Tekst ukazał się w tygodniku "Trybuna Robotnicza".

lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:

Michał Peno: Demokracja sterowana pilotem „środkowego wyborcy”

Paulina Kowalska: Pomoc socjalna? A obrączka jest?

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część druga

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część pierwsza

Katarzyna Przyborska: Czerwony Bór musi być biały. Tego wymaga polska wrażliwość

Mateusz Stolarz: Prezydent z plantacji bananów. Elity, przemoc i nowa twarz prawicy

Drweski: Skąd ten sierp i młot?

lewica.pl w telefonie

19 maja: