No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adolfo Sánchez Vázquez o moralności i polityce
Jak się powiada Adolfo Sánchez Vázquez, hiszpański filozof zesłany po wojnie domowej do Meksyku,...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Powszechnie wiadomo, że to nieugięta i twarda antykomunistyczna polityka administracji Reagana, wraz ze znienawidzonym wyścigiem zbrojeń, doprowadziła do upadku i reform w Związku Radzieckim i jego satelitach. Amerykańskie książki od historii już zaczęły rzeźbić to zdanie w marmurze. Torysi w Wielkiej Brytanii mówią, że Margaret Thatcher i jej bezlitosna polityka także przyczyniła się do tego cudu. Wierzyli w to także obywatele NRD.
Kiedy Ronald Reagan odwiedził Berlin Wschodni ludzie uśmiechali się do niego i dziękowali mu "za jego rolę w wyzwoleniu Wschodu". Nawet wielu lewicowych analityków, w szczególności tych o nastawieniu spiskowym, w to uwierzyło. Ale ten pogląd nie jest i nie powinien być powszechnie podzielany. Główny ekspert radziecki do spraw Stanów Zjednoczonych, Grzegorz Arbatov (kierownik założonego w Moskwie Instytutu - Institute for the Study of the USA and Canada) napisał swoje pamiętniki w 1992 roku. Recenzja Roberta Scheera, która ukazała się w "Los Angeles Times", podsumowała ich część:
"Arbatov rozumiał nazbyt dobrze upadek radzieckiego totalitaryzmu w porównaniu do gospodarki i polityki Zachodu. W tym autentycznym i pełnym niuansów pamiętniku jasne jest, że ruch ku zmianie trwał ciągle na korytarzach najwyższej władzy od śmierci Stalina. Arbatov nie tylko przedstawił wiarygodne dowody na poparcie kontrowersyjnej tezy, że zmiana nastąpiłaby bez zewnętrznego nacisku, ale uparcie twierdzi on również, że powiększająca się przez lata prezydentury Reagana armia Stanów Zjednoczonych utrudniała ten rozwój".
George F. Kennan podziela ten pogląd. Były ambasador Stanów Zjednoczonych w Związku Radzieckim i ojciec teorii powstrzymywania ekspansji tego samego kraju, stwierdza, że sugestia, że jakakolwiek administracja amerykańska miała moc decydującego wpływu na kształt olbrzymiego wstrząsu politycznego w innym wielkim kraju po drugiej stronie globu, jest po prostu dziecinna”. Twierdzi on, że skrajna militaryzacja polityki amerykańskiej umocniła twardogłowych polityków Związku Radzieckiego. "Tak oto ogólny efekt ekstremizmu zimno-wojennego miał raczej opóźnić, niż przyspieszyć wielką zmianę, która ogarnęła Związek Radziecki".
Chociaż wydatki na wyścig zbrojeń niewątpliwie uszkodziły konstrukcję gospodarki oraz społeczeństwa radzieckiego jeszcze bardziej niż w Stanach Zjednoczonych, mijało już 40 lat, kiedy Michaił Gorbaczow doszedł do władzy i nie pojawił się jakikolwiek objaw nieuchronnej zagłady. Bliski doradca Gorbaczowa, Aleksander Jakowlew, kiedy spytano go o to, czy wysokie wydatki administracji Reagana w połączeniu z "retoryką Złego Imperium", zmusiły Związek Radziecki do bardziej ugodowego stanowiska, odpowiedział:
"Nie odegrało to żadnej roli. Mogę Ci to powiedzieć z pełną odpowiedzialnością. Gorbaczow i ja byliśmy gotowi na zmiany w naszej polityce niezależnie od tego, czy prezydentem Stanów Zjednoczonych był Reagan, czy Kennedy czy ktoś może nawet bardziej liberalny. Było jasne, że nasze wydatki na zbrojenia były ogromne i musimy je obniżyć".
Niektórzy Rosjanie, co zrozumiałe, mogą być niechętni w przyznaniu, że byli zmuszeni do dokonania rewolucyjnych zmian z powodu swojego wroga numer jeden, do przyznania się, że przegrali Zimną Wojnę. Jednakże, w tej kwestii nie musimy opierać się na opinii jakiejkolwiek jednostki, Amerykanina, czy Rosjanina. Musimy przede wszystkim spojrzeć na fakty historyczne. Od późnych lat ’40 do około połowy lat ’60 do celów amerykańskiej polityki należało przystąpienie do doprowadzenia do upadku Radzieckiego rządu tak samo, jak kilku reżimów Wschodniej Europy. Kilkuset Rosjan, którzy wyemigrowali, zostało przeszkolonych i wyposażonych przez CIA, aby przekradli się z powrotem do ich kraju ojczystego, aby zakładać siatki wywiadowcze, rozkręcać walkę polityczną i przeprowadzać działania takie, jak zabójstwa i sabotaż, wykolejanie pociągów, niszczenie mostów, uszkadzanie fabryk broni i elektrowni i tak dalej.
Rząd radziecki, który przejął wielu z tych ludzi, był oczywiście w pełni świadomy tego, kto stoi za tym wszystkim. W porównaniu z tą polityką, polityka, którą prowadził Reagan mogłaby zostać zaklasyfikowana jako prawie zupełna kapitulacja.
I jakie były owoce tej niezwykle nieustępliwej antykomunistycznej polityki? Powtarzające się serie konfrontacji w Berlinie, na Kubie i gdzie indziej, radzieckie interwencje na Węgrzech, w Czechosłowacji, utworzenie Układu Warszawskiego (w następstwie powstania NATO), żadnej glasnostii, żadnej pierestrojki - jedynie wszechobecne podejrzenia, cynizm i wrogość po obu stronach.
Okazało się, że Rosjanie również są ludźmi - na bezwzględność odpowiadali bezwzględnością. W konsekwencji, istniała przez wiele lat zależność pomiędzy przyjaznymi stosunkami pomiędzy rządami Stanów i ZSRR oraz liczbą Żydów, którym pozwolono wyemigrować ze Związku Radzieckiego. Łagodność tworzyła łagodność. Jeśli komukolwiek przypisywać wpływ na zmiany w Związku Radzieckim i Europie Wschodniej, zarówno jeśli chodzi o tych, którzy byli skuteczni, jak i tych budzących wątpliwości, to był to oczywiście Michaił Gorbaczow i aktywiści, których zainspirował.
Powinno się pamiętać, że Reagan był u władzy przez ponad cztery lata przed Gorbaczowem a Thatcher sześć lat, ale tamten okres czasu nie miał żadnego znaczenia dla reform w Związku Radzieckim, pomimo nieustannej wrogości Reagana i Thatcher wobec państwa komunistycznego.
William Blum
tłumaczenie: Artur Maroń
William Blum jest autorem "Killing Hope: U.S. Military and CIA Interventions Since World War II"; "Rogue State: a guide to the World’s Only Superpower"; "West-Bloc Dissident: a Cold War Political Memoir".
Artykuł ukazał sie na stronie Counterpunch (www.counterpunch.org).
