Podać rękę tonącemu

[2003-08-07 23:45:51]

Irena Sendler została uhonorowana tegoroczną nagrodą im. Jana Karskiego "Za Odwagę i Serce" przyznawaną przez Amerykańskie Centrum Kultury Polskiej z Waszyngtonu. Przewodniczącym kapituły nagrody jest Zbigniew Brzeziński.

Jej kandydaturę do wyróżnienia zgłosiło Stowarzyszenie "Dzieci Holokaustu" w Polsce. Podczas wojny Irena Sendler uratowała życie 2,5 tys. żydowskich dzieci. Nagroda oficjalnie zostanie wręczona 23 października w Stanach Zjednoczonych. Irena Sendler, która ma dziś 93 lata i żyje niemal w zupełnym zapomnieniu, z dala od "wielkiego świata", raczej nie pojedzie na uroczystość. "Dzieci Holokaustu" zabiegają, by w jej imieniu nagrodę odebrała Jolanta Kwaśniewska.

Tradycje jej rodziny splatały się z losami polskiej lewicy. Ojciec pani Ireny, Stanisław Krzyżanowski, działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Ona sama przed wojną była aktywistką lewicowego Związku Młodzieży Demokratycznej, a później również PPS. Brała m.in. udział w protestach przeciwko gettu ławkowemu na uczelni.

W czasie wojny Irena Sendler, ps. Jolanta, była szefową Referatu Dziecięcego Rady Pomocy Żydom "Żegota", ponadpartyjnej organizacji, w której swe siły dla ratowania Żydów połączyli socjaliści różnych odcieni, katolicy, demokraci, syndykaliści i żydowska lewica. "Żegota", której pierwszym przewodniczącym został Julian Grobelny, przed wojną wybitny działacz PPS z Łodzi, w latach 1942-1945 udzieliła pomocy kilkuset tysiącom Żydów. Materialnie wspierała około 4 tys. osób, dostarczyła potrzebującym 50 tys. fałszywych dokumentów, ukrywającym się organizowała mieszkania, zwalczała szmalcowników, pomagała w ucieczkach z obozów pracy i przy przerzucie poszukiwanych na Węgry.

Zasługą Sendlerowej było uratowanie przez "Żegotę" 2,5 tys. żydowskich dzieci, wyprowadzonych z warszawskiego getta. Jolanta w przebraniu pielęgniarki dostarczała do "dzielnicy zamkniętej" pieniądze, jedzenie i leki. W 1942 r., gdy Niemcy rozpoczęli akcję likwidacji getta, wraz dwudziestoma pomocnikami zaczęła wyprowadzać stamtąd żydowskie dzieci. Część dzieci usypiano i wywożono ambulansem, przekonując straże, że to zwłoki umarłych na tyfus. Inne wyprowadzono piwnicami przez piwnice domów stojących po obu stronach muru i połączonych ukrytymi przejściami. Po aryjskiej stronie muru umieszczano je w polskich rodzinach, sierocińcach i klasztorach.

Pod koniec 1943 r. gestapo wpadło na trop Sendlerowej. Trafiła na Pawiak, potem na Aleję Szucha. Czekała na egzekucję, gdy niespodziewanie dla niej samej przekupiony niemiecki żołnierz wyprowadził ją na ulicę i kazał uciekać.

W 1965 r. otrzymała nadawany przez jerozolimski Instytut Yad Vashem tytuł "Sprawiedliwego wśród Narodów Świata". Uhonorowano ją również Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Dziś starsza pani powtarza, że nic szczególnego nie zrobiła. Jej bohaterskie działanie było rezultatem wartości, w których ją wychowano. Od dziecka wiedziała, że "ludzie dzielą się na dobrych i złych, a narodowość i religia nie mają przy tym żadnego znaczenia". Nauczono ją również, że "gdy ktoś tonie, należy mu podać rękę".

Stowarzyszenie "Dzieci Holokaustu" zamierza zgłosić kandydaturę Ireny Sendler do pokojowej nagrody Nobla.

Na zdjęciu Irena Sendler w latach wojny.

Marek Tobolewski

lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Michał Peno: Praxis po hiszpańsku

Podać rękę tonącemu

lewica.pl w telefonie

23 listopada: