No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adolfo Sánchez Vázquez o moralności i polityce
Jak się powiada Adolfo Sánchez Vázquez, hiszpański filozof zesłany po wojnie domowej do Meksyku,...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
José Maria Hipolito Figueres Ferrer (1906-1990) uznawany jest za jednego z dwóch najbardziej znanych prezydentów w historii Kostaryki. Polityk, filozof i ekonomista. Rekordzista jeśli chodzi o kadencje prezydenckie (1948-1949, 1954-1958 i 1970-1974). Był w 1942 roku pierwszym od czasu byłego dyktatora Federico Tinoco człowiekiem, którego wygnano z Kostaryki. Twórca pierwszego państwa na świecie, którego koszary zamieniono na muzeum. Jedyny przywódca Ameryki Łacińskiej, który wygrał wojnę bez jednego pijanego żołnierza. Upamiętniony przez Kostarykan m.in. pomnikiem na Plaza de la Democracia w San José.
Urodził się 25 września 1906 roku w San Ramon 1 (prowincja Alajuela), dokąd tego roku uciekli z Hiszpanii przed zamieszkami jego rodzice: doktor Mariano Figueres Forges i matka, nauczycielka Paquita Ferrera Minguella. Był najstarszym z czwórki rodzeństwa. W dzieciństwie interesował się matematyką i fizyką. Ukończył seminarium w stolicy kraju San Jose. Według niektórych pogłosek w tym okresie próbował on z powodów rodzinnych popełnić samobójstwo. Udało mu się jednak wyjść z depresji i kontynuować naukę korespondencyjną w szkole w Scranton w Pensylwanii. Później, wbrew woli ojca, wyjechał do Bostonu, gdzie uczęszczał na kursy hydroenergetyki inżynieryjnej na tamtejszym Instytucie Technologii (MIT). Miał jednak poprawkę i zmuszony był odejść z uczelni. Pracował tam jednocześnie w kompanii herbacianej oraz jako tłumacz. Pobyt w Stanach Zjednoczonych wyszedł mu na dobre, ponieważ godzinami miał możliwość przesiadywania w Bostońskiej Bibliotece Publicznej, gdzie zaczytywał się w księgozbiorach z zakresu filozofii społecznej i hydroenergetyki (twierdził, że tam zdobył większą wiedzę niż mógł się nauczyć w Instytucie).
Do Kostaryki powrócił w 1928 roku i poświęcił się przemysłowi, handlowi oraz rolnictwu. Jednocześnie dalej jego hobby było zgłębianie dzieł Martiego, Kanta, Cervantesa i Nietzschego. Wykupił kawałek ziemi na wyżynie Terrazu, położonej na południe od Cartago i założył na niej farmę La Lucha sin Fin ("Walka bez końca"). Uprawiał na niej kawę i prowadził fabrykę lin, zatrudniając ponad 1.000 pracowników. Sam o sobie mówił, że jest farmerem socjalistą. Budował mieszkania, oferował opiekę medyczną i rozrywkę swoim pracownikom. Do ich użytku powstała również mała farma warzywna, a dla ich dzieci darmowe przydziały mleka. Dzierżawcy jego gruntów mogli odsprzedawać mu konopie po cenach rynkowych lub dostarczać je gdzie indziej, jeśli znaleźli lepsze warunki sprzedaży. Jego polityczna kariera zaczęła się w 1942 roku. 8 lipca poprowadził audycję radiową krytykującą rządy ówczesnego prezydenta Rafaela Calderona Guardii. Oskarżył go również o niezrobienie niczego w celu zahamowania zamieszek spowodowanych kilka dni wcześniej w stolicy. 2 Doprowadziło to do szturmu policji na budynek radia i aresztowania Figueresa. Oskarżono go o sympatyzowanie z nazistami i szpiegostwo, wskutek czego zmuszony był 11 lipca wyemigrować do Meksyku. Był to pierwszy taki przypadek od czasów reżimu Federico Tinoco (1917-1919). W Meksyku utrzymywał bliskie kontakty z innymi prezydentami Ameryki Środkowej i regionu Karaibów, którzy wygnani zostali ze swoich krajów. Utworzył z nimi tzw. Legion Karaibów, o którym chodziły opinie, że skutecznie dokonywał zamachów stanów (Dominikana, Wenezuela, Nikaragua i Kostaryka). Po powrocie do kraju, w 1944 roku, stworzył Partię Demokratyczną, która rok potem przeistoczyła się w Partię Socjaldemokratyczną.
Był zwolennikiem przejęcia przez Kostarykę modelu państwa socjalistycznego. Nadal krytykował i oskarżał rząd Rafaela Angela Calderona Guardii za korupcję i defraudacje. W latach 1945-1946 kilkakrotnie próbował podrywać Kostarykan do walki przeciw rządowi, ale naród nie odpowiadał. W 1947 roku na swojej farmie rozpoczął szkolenie własnych oddziałów (700 ludzi)), nazywanych Armią Wyzwolenia Narodowego i mających obalić niedemokratyczny rząd. Składały się głównie z właścicieli ziemskich i studentów. Okazję do walki wykorzystał w 1948 roku, kiedy poplecznik Calderona, prezydent Teodor Picado Michalski nie chciał przekazać władzy demokratycznie wybranemu nowemu prezydentowi Otilio Ulate Blanco. 10 marca 1948 roku, w okolicy Santa Maria de Dota (południowa część prowincji San Jose), wybuchły walki pomiędzy siłami rządowymi, a opozycyjnymi "figuerosowskimi" oddziałami Armii Wyzwolenia Narodowego3. Doprowadziło to do wybuchu trzeciej w historii kraju wojny domowej, zakończonej po 5 tygodniach porozumieniem pokojowym na wzgórzach Ochomogo 4. Podpisali go Nunez (zwierzchnik Kościoła katolickiego), Figueres oraz Manuel Mora Valverde (sympatyk rządu).
Po tym wydarzeniu Figueres na 18 miesięcy wszedł w skład rządzącej tymczasowo Junty Fundatora, Była to namiastka rządu do czasu rozpisania nowych wyborów i uzgodnienia nowej konstytucji. Junta podjęła kilka bardzo ważnych dla kraju decyzji. Nadała prawa wyborcze kobietom i ludności murzyńskiej (oraz zniosła zakaz opuszczania przez nią prowincji Limon), zagwarantowała edukację publiczną dla wszystkich obywateli, zabraniała dwukrotnemu z rzędu kandydowaniu na prezydenta kraju, znacjonalizowała banki, a także wprowadziła instytucję Trybunału Wyborczego, mającego nadzorować przebieg każdych kolejnych w przyszłości wyborów prezydenckich. Zlikwidowana została armia kostarykańska, a na miejscu jej koszar urządzone zostało Muzeum Narodowe. Figueres podkreślał, że do zlikwidowania armii natchnęła go książka brytyjskiego pisarza Herberta George Wellsa "Zarys historii" (1920). Brak armii pozwolił przeznaczać więcej pieniędzy na naukę, opiekę zdrowotną i programy ekologiczne. W ten sposób stworzono II Republikę Kostaryki. Po 18 miesiącach u władzy, junta przekazała rządy demokratycznie wybranemu Otilio Ulate Blanco.
W 1951 roku Figueres tworzy Partię Wyzwolenia Narodowego (PLN). Podczas swojej drugiej kadencji stworzył Kostarykański Instytut Elektryczności (ICE) oraz Ministerstwo Turystyki, znacjonalizował banki i przywrócił trakcję tramwajową w San Jose. Wspierał prywatny sektor przemysłowy i stymulował państwowe zakłady. Krytykował rząd Stanów Zjednoczonych za wspieranie dyktatur w regionie. Z tego powodu zbojkotował w 1954 roku Międzyamerykańską Konferencję w Wenezueli. Jego wcześniejsza współpraca z Legionem Karaibskim okazała się niewygodna w tym okresie. Na początku 1954 roku, grupa nikaraguańskich politycznych emigrantów "po cichu" powróciła do Nikaragui w celu dokonania zbrojnego przewrotu przeciwko dyktatorowi Anastasio Somoza. Zamierzali go zabić, jednak zostali zdemaskowani i wkrótce straceni w egzekucji. Nikaragua oskarżyła o tą akcję Kostarykę i wysłała notę protestacyjną do Organizacji Państw Amerykańskich.
W lipcu 1954 roku kilku kostarykańskich emigrantów z terenu Nikaragui kierowanych przez Claudio Mora Molina szturmuje biura Banku Narodowego w San Miguel de Sarapiqui i po krótkich walkach z kostarykańskimi strażnikami uciekają z powrotem do Nikaragui.
11 stycznia 1955 roku grupa Kostarykan wierna Calderonowi Guardii (będącym na wygnaniu w Meksyku) przygotowała zbrojny najazd przeciw rządowi Kostaryki. Opuścili San Jose zajmując miejscowość Quesada. Następnego dnia calderoniści kierowani przez Picado Lara przekroczyli granicę z Nikaragui zajmując miasto La Cruz. 13 stycznia bombowiec nikaraguański ostrzelał z karabinu maszynowego San Jose, a 15 stycznia zaatakował Liberię (stolicę prowincji Guanacaste). Stany Zjednoczone zdecydowały się wkrótce przekazać Kostaryce 4 używane samoloty bojowe P-51 Mustang do obrony. 21 stycznia Quesada została odbita przez siły rządowe, a najeźdźcy wycofali się do Nikaragui.
W 1960 roku razem z Cordem Meyerem (działaczem kubańskim) Figueres stworzył Międzyamerykański Demokratyczny Ruch Społeczny (INADESMO). Ruch pomógł sfinansować Pierwszą Konferencję Partii Ludowych Ameryki Łacińskiej w Peru (VIII 1960). W V.1961 roku Meyer powrócił do Kostaryki z prośbą by Figueres zorganizował na swojej farmie La Lucha konferencję (12-20.V.1961) dwóch przebywających na uchodźctwie liderów opozycji Dominikany Juana Boscha i Horacio Ornesa.
Figueres wspierał antydyktatorskie ruchy na Kubie (Castro należał do Legionu Karaibskiego). Kiedy jednak w 1959 roku Castro doszedł do władzy na Kubie ich drogi rozeszły się. W III.1959 Figueres zaproszony został do Hawany, gdzie przemawiał na wiecu. Kiedy zaczął przestrzegać Castro przed ideologią komunizmu odebrano mu mikrofon.
Trzecia kadencja Figueresa (1970-1974) charakteryzowała się zbliżeniem z krajami komunistycznymi. Otwarto ambasadę ZSRR, nawiązano stosunki dyplomatyczne z NRD. Kostarykę odwiedził prezydent Rumunii Nicolae Ceausescu. Figueres przeforsował poprawkę do konstytucji zezwalającą Partii Komunistycznej na udział w wyborach. W 1972 roku Kostaryka znalazła nowy rynek zbytu na kawę w ZSRR. Stała się pierwszym krajem Ameryki Środkowej, który nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR. W 1973 Kostaryka nawiązała stosunki dyplomatyczne z Kubą. Pod koniec kadencji rozeszła się plotka o planowanej interwencji antykomunistów z Gwatemali. W 1979 roku Figueres popierał rewolucje sandinistowską w Nikaragui.
Na koniec ciekawostka. Figueres znany był z niechęci do alkoholu. Kiedy sprawował rządy prezydenta, na oficjalnych przyjęciach z jego udziałem nigdy nie zezwalał na podawanie mocnych trunków. Zastępowały je kawa, herbata lub woda. Dochodziło do tego, że kilku ambasadorów i polityków z jego otoczenia szmuglowało na spotkania ministerialne drinki pochowane w marynarkach i teczkach. Pili je ukradkiem, pilnując by nie znaleźć się w bezpośredniej bliskości prezydenta, by ten nie wyczuł od nich charakterystycznej woni. Figueres zasłynął decyzją, by podczas zaprzysięgania junty w 1948 roku, wznosić toasty nie za pomocą szampana, lecz... zwykłej wody. Jako argumentację podał fakt, że szampan jest drogi, a II Republiki nie stać na taki wydatek.
Rafał Cezary Piechociński
Autor jest twórcą strony www.kostaryka.org.
