O demokracji na Helu

O tym jak powinna kształtować się demokracja w XXI wieku na tle jej dotychczasowych koncepcji rozważano podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej w Kuźnicy na Helu.

Seminarium zorganizowane przez Pacyfistyczne Stowarzyszenie Wolnej Myśli, przy wsparciu przedstawicielstwa Fundacji im. Róży Luksemburg, zgromadziło kilkudziesięciu przedstawicieli świata nauki, polityki, kultury oraz mediów. Wiele miejsca poświęcono miejscu i roli lewicy w państwie demokratycznym.

Referat otwierający konferencję wygłosił dr Piotr Uziębło z Uniwersytetu Gdańskiego. Przedstawił najważniejsze elementy demokracji bezpośredniej, czyli takiego systemu politycznego, w którym decyzje podejmowane są przez głosowanie ludowe. Jeden z takich elementów stanowi referendum, które jednak w Polsce stosowane jest wyłącznie w najważniejszych kwestiach. W kontekście sprawowania władzy głos zabrał także sekretarz krajowy Młodych Socjalistów Grzegorz Ilnicki. Rozważał różne wersje ordynacji wyborczych i podziału mandatów w parlamencie. W Polsce ordynacja wyborcza jest tak konstruowana, aby wynik wyborczy był zgodny z oczekiwaniami tych, którzy tę ordynację tworzą – mówił podkreślając zamknięcie sceny politycznej. W jego opinii szansą na przełamanie tej bariery byłoby stworzenie szerokiego ruchu społecznego, który byłby w stanie wprowadzić do parlamentu niewielką grupę przedstawicieli i poprzez prace parlamentarne próbował zdobywać poparcie. Zaproponował również zakaz pełnienia funkcji publicznych dłużej niż przez dwie kadencje.

Żywą dyskusję o roli Kościoła w społeczeństwie i tej roli w kontekście demokratycznego porządku wywołało wystąpienie Piotra Lisowskiego z Lublina pt. "Feudalizm w Kościele a demokracja". Jego zdaniem możemy dziś zupełnie otwarcie mówić o zjawisku mobbingu w Kościele, którego doświadczają coraz częściej odchodzący ze stanu duchownego księża. Na temat teologii politycznej wobec lewicowej koncepcji demokracji mówił z kolei dr Janusz Ostrowski z Uniwersytetu Warszawskiego.

Miejsce lewicy w ramach "demokracji XXI wieku" stało się tematem wystąpienia dr. Holgera Politta, dyrektora przedstawicielstwa Fundacji im. Róży Luksemburg. Jak zauważył, dla lewicy to głos ludu powinien mieć pierwszeństwo, a jednym z najważniejszych jej zadań jest obrona mniejszości: Lewica w gruncie rzeczy musi stawać w obronie mniejszości. Szczególny nacisk położył na kwestię praw kobiet oraz ich udziału w życiu politycznym i sprawowaniu władzy. Lewica w opinii Politta musi mieć też bardzo silny związek ze światem kultury, artystów. Omówił przy tym doświadczenia niemieckiej partii Die Linke, zadając na koniec dość prowokacyjne pytania: co zrobić z partiami politycznymi i jaka będzie ich przyszłość? Partiami, które nie mogą ograniczać się wyłącznie do sprawowania władzy, ale przede wszystkim muszą być z ludźmi i dla ludzi. Teresa Jakubowska, wiceprzewodnicząca RACJI Polskiej Lewicy, dodała, że demokracja jest takim ustrojem, o który trzeba ciągle walczyć, a kwestie praw kobiet to jedne z najważniejszych dla lewicy. Podkreśliła mocno, że warunkiem równości kobiet jest państwo laickie. Artysta Jan Stępień zasugerował porównanie demokracji do komunizmu – niezwykle szczytne cele, ale czy możliwe do osiągnięcia w pełni?

O roli mediów, czyli przysłowiowej czwartej władzy, mówił Andrzej Ziemski, redaktor naczelny "Przeglądu Socjalistycznego". Nie jesteśmy wolni. Jesteśmy uwikłani w problemy współczesnego świata i przydeptywani przez system ekonomiczny – zauważył, dodając, że możemy mówić o dyktaturze właścicieli mediów, autocenzurze dziennikarzy, która jest nawet gorsza od dawnej cenzury prewencyjnej, i o uprzedmiotowieniu tych dziennikarzy. Redaktor Ziemski nie ma wątpliwości, że treści przekazywane w mediach prywatnych są ściśle zależne od poglądów ich właścicieli. Nie są one w przeważającej większości lewicowe.

Prezes Stowarzyszenia Neutrum Czesław Janik podjął temat ludu jako suwerena. Stwierdził, że jeżeli suwerenem jest naród, to jego suwerenność nie może przejawiać się wyłączone stawianiem „iksa” na karcie wyborczej. Powinien też istnieć mechanizm umożliwiający odwołanie wybrańca narodu, jeśli ten sprzeniewierzy się obietnicom wyborczym. Takich ludzi powinno się automatycznie usuwać. Powinna istnieć instytucja, która dyskwalifikowałaby takiego polityka, bo on jest zagrożeniem dla demokracji. Demokracja to nie tylko prosty akty wyborczy, ale również realizacja pewnych założeń, na które się zgadzamy – mówił prezes neutrum.

W referacie Bartosza Walczaka z Akademii Marynarki Wojennej pojawił się wątek ruchów narodowym i udziału w nich młodzieży w kontekście zagrożeń dla demokracji. Dr Jan Kłosowski z Uniwersytetu Łódzkiego rozważał teorię i praktykę demokracji na przykładzie polskiej szkoły. Kwestia identyfikacji narodowej pojawiła się w referacie Natalii Chapliy, doktorantki z Ukrainy.

Konferencję zamknęła przewodnicząca RACJI Polskiej Lewicy i współzałożycielka Pacyfistycznego Stowarzyszenia Wolnej Myśli prof. Maria Szyszkowska. Jak stwierdziła, istota demokracji zawiera się w wolności i pluralizmie i zdecydowanie bliżej jest jej do socjalizmu niż kapitalizmu. Wiąże się ona bowiem z równością i wolnością. Wartości te w kapitalizmie występują tylko deklaratywnie, a nie praktycznie. Socjalizm wiąże się z przekonaniem, że powinno być jakieś materialne wyrównanie – powiedziała prof. Szyszkowska podsumowując, iż powoduje to, że w socjalizmie wolność i równość stają się nie deklaracjami a faktami.

W konferencji na Helu wzięło udział ponad 80 osób. Wygłoszono także inne referaty, nawiązujące jednak do istoty demokracji. Po każdym z nich żywo i owocnie dyskutowano.

Daniel Ptaszek

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Michał Peno: Praxis po hiszpańsku

O demokracji na Helu

lewica.pl w telefonie

24 listopada: