Czesko-polskie seminarium o sytuacji lewicy

12 czerwca w Hradec Kralove odbyło się seminarium zatytułowane: "Jaký je názor levice?" ("Jaki jest pogląd lewicy?") W obradach zorganizowanych przez Społeczeństwo dla Europejskiego Dialogu (Společnost pro evropský dialog), organizację należącą do sieci Transform!, think tanku radykalnej lewicy, wzięło udział niespełna czterdziestu przedstawicieli i przedstawicielek różnych lewicowych organizacji z Czech i Polski. Poruszana tematyka była bardzo różnorodna, ale najwięcej głosów dotyczyło aktualnej sytuacji politycznej w obu krajach, a także perspektyw lewicowych ruchów i partii politycznych. Podkreślano konieczność podejmowania wspólnych działań, wymiany informacji i doświadczeń.

Jiří Málek (na zdjęciu po prawej), pomysłodawca i główny organizator seminarium, zwrócił uwagę na zmiany w retoryce partii politycznych, jakie zaszły w ostatnich latach, między innymi na to, że współcześnie nie mówi się o partii jako reprezentancie interesów pewnej grupy społecznej, ale o obronie interesów obywateli. Powiedział, że lewica zaniedbała marketing polityczny i przynajmniej część jej niepowodzeń może być tego konsekwencją. Jednocześnie jednak niektóre problemy nie mają odzwierciedlenia w polityce i trudności lewicy mogą wynikać z nierozpoznania interesów wyborców. Wyraził też opinię, że wciąż aktualny jest związek pomiędzy ekonomią, interesami i polityką.

Reprezentujący Partię Demokratycznego Socjalizmu Jiří Hudeček wskazał na sprzeczność, jaka jego zdaniem zawarta była w tytule jednego z bloków tematycznych. We współczesnym kapitalizmie, w którym tak duży nacisk kładziony jest na realizację osobistych interesów, nie ma bowiem miejsca na solidarność, równość i sprawiedliwość społeczną. Miarą wszystkiego, nawet "społecznego" jest pieniądz, a preferencja wobec młodości i sprawności oznacza marginalizację ludzi starszych. Zdaniem Hudečka lewica powinna prowadzić działalność o charakterze społecznym, a także starać się przekonać do swoich poglądów. Nie powinna więc kierować swojej oferty wyłącznie do wykluczonych, lecz także do tych bogatszych i odnoszących sukcesy.

Miroslav Tejkl, jeden z założycieli Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej przedstawił problem związany z wysokimi kosztami pracy, które wynikają z wysokiej składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i niskich podatków dla najzamożniejszych. Zaproponował zwiększenie progresji podatkowej i przeznaczenie części wpływów z podatków na pierwszy filar emerytalny. W odrębnej wypowiedzi skomentował ostatni kryzys finansowy, odwołując się do Keynesa i Marksa, a także analizując wieloletnie problemy Japonii. Skonkludował, że lewica powinna być bardziej radykalna i walczyć z kapitalizmem.

Stanislav Blaha, nauczyciel szkoły średniej, redaktor naczelny strony internetowej Outsider Media, zwrócił uwagę na trudności, z jakimi borykają się niezależne media, którymi nie są zainteresowani reklamodawcy. Komentując wynik ostatnich wyborów, mówił o wyolbrzymianiu problemów przez prawicę, które przyczyniło się do jej dobrego wyniku, oraz o niesłusznej rezygnacji lewicowych partii w mitingach pod koniec kampanii. Odnosząc się do realnej degresji podatkowej (większego obciążenia niżej zarabiających) przedstawił propozycję powszechnych dochodów gwarantowanych i ich możliwych konsekwencji dla rynku pracy.

Mirek Prokeš, członek Komunistycznej Partii Czech i Moraw, z zawodu astronom, przedstawił szerszą perspektywę analizowania zjawisk społecznych i politycznych. Stwierdził, że naukowcy rozpoznali co najmniej piętnaście zjawisk, które rosną w postępie wykładniczym i grożą globalną katastrofą. Jego zdaniem lewica zajmuje się sprawami zbyt szczegółowymi, a powinna podejmować bardziej globalne problemy. Przeszedłszy do konkretów, przywołał przykład Szwecji, która realizując program państwa opiekuńczego, ma bardzo wysokie podatki, ale dzięki dużej redystrybucji zwiększa popyta wewnętrzny i może się poszczycić powszechnym dobrobytem. Komentując wybory, przypomniał, że do przedwyborczych debat nie zapraszano komunistów. Podał też konkretne przykłady tego, że politycy realizują interesy firm, a nie zwykłych ludzi. Postulował wprowadzenie ogólnoświatowego systemu podatkowego, dzięki któremu między innymi podatek Tobina skutecznie pełniłby swoją rolę. Podkreślił, że myślenie w kategoriach poszczególnych państw nie wystarcza do rozwiązania globalnych problemów.

Joanna Gwiazdecka (na zdjęciu) z Fundacji Analizy Społecznej i Edukacji Politycznej im. Róży Luksemburg przedstawiła szczegółowo sytuację na niemieckiej scenie politycznej po ostatnich wyborach regionalnych. Opowiedziała także o złożonej sytuacji, jaka panuje, zwłaszcza w niektórych landach, w Die Linke (Lewica), coraz bardziej liczącej się partii radykalnej lewicy. Jej działacze i działaczki mają dobry kontakt z wyborcami, o czym świadczy choćby to, że aż 16 spośród nich zdobyło mandaty bezpośrednio. Spośród 76 przedstawicieli Die Linke w parlamencie aż 40 stanowią kobiety. Szefowa przedstawicielstwa Fundacji w Europie Środkowo-Wschodniej wyraziła też opinię, że zbytni radykalizm niektórych polityków lewicy może nie wychodzić naprzeciw zapotrzebowaniu społecznemu. Jej zdaniem ludzie w krajach, które doświadczyły głębokiej transformacji, potrzebują raczej stabilizacji niż zmian.

Zgromadzeni na sali koledzy i koleżanki z czeskiej lewicy interesowali się sprawami polskimi. W odpowiedzi na pytanie z sali Michał Syska (na zdjęciu po lewej), dyrektor Ośrodka Myśli Społecznej im. Ferdynanda Lassalle’e, opowiedział o aktualnych losach Zbigniewa Wiktora, znanego działacza Komunistycznej Partii Polski. Syska opowiedział także o działalności kierowanej przez siebie organizacji i naświetlił aktualną sytuację polityczną w Polsce oraz kondycję polskiej lewicy, koncentrując się na jedynej partii o lewicowej autoidentyfikacji, która posiada reprezentację w polskim parlamencie. Zwrócił jednak uwagę, że pomimo słabości polskiej lewicy instytucjonalnej, w ostatnich kilku latach można zaobserwować w naszym kraju ożywienie w aktywności intelektualnej, publicystycznej i wydawniczej, którą przejawiają środowiska lewicowe. Przedstawił też kryteria podziałów na polskiej scenie politycznej, które wciąż mają bardziej charakter kulturowy i historyczny (związany z PRL-em) niż ekonomiczny. Wskazał też transformację języka neoliberalnej prawicy, który obecnie – pomimo utrzymania stałej linii politycznej – odwołuje się do budzących dobry oddźwięk haseł modernizacji i spójności społecznej.

Z kolei, odpowiadając na pytanie z sali, przedstawiciel Fundacji im. Róży Luksemburg Krzysztof Kwater, do 10 kwietnia asystent Izabeli Jarugi-Nowackiej, przedstawił informacje o Unii Pracy, z którą oboje przez długie lata byli związani. Ze strony polskiej w obradach uczestniczyli także Rajmund Niwiński z Ośrodka Myśli Społecznej im. Ferdynanda Lassalle’a we Wrocławiu oraz niżej podpisany, który przedstawił wyniki badań przedwyborczych, dotyczące profili poszczególnych elektoratów.

Niemal wszyscy obecni na sali obrad zabierali głos, niektórzy po wielokroć. Obrady toczyły się w przyjacielskiej atmosferze, a nieco ostrzejsza wymiana zdań pomiędzy czeskimi towarzyszami wywiązała się jedynie w kontekście kontrowersji, które wzbudza założona w marcu 2010 przez byłego premiera Miloša Zemana Partia Praw Obywateli – Zemanowcy (Strana Práv Občanů ZEMANOVCI; SPOZ) W wyborach 29 maja uzyskała ona 4,33 procent głosów i nie dostała się do parlamentu. Niektórzy członkowie Komunistycznej Partii Czech i Moraw mieli pretensje o odebranie głosów ich partii i zaprzepaszczenie ich. Jedna z działaczek tej KPCiM stwierdziła jednak, że zamiast szukać winnych obecnej sytuacji (władzę objęła prawicowa koalicja) należy rozmawiać o programie i skupiać się na tym, co konstruktywne.

Językami obrad były czeski i polski, a w ich podsumowaniu zgodnie podkreślono konieczność współpracy, zwłaszcza na gruncie naukowym, edukacyjnym i popularyzatorskim, a także zapowiedziano kolejne spotkanie, tym razem po drugiej stronie granicy.

Jarosław Klebaniuk

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Michał Peno: Praxis po hiszpańsku

Czesko-polskie seminarium o sytuacji lewicy

lewica.pl w telefonie

23 listopada: