Klub Dyskusyjny LA o alienacji

[2011-03-01 08:25:56]

27 lutego w Warszawskim Centrum Społecznym Młodych Socjalistów odbyło się kolejne spotkanie Klubu Dyskusyjnego Lewicowej Alternatywy, inaugurujące cykl debat pod tytułem "Oblicza pracy". Spotkanie dotyczyło pojęcia alienacji.

Jakub Grzegorczyk z LA przedstawił pogląd Adama Schaffa, którego książka "Alienacja jako zjawisko społeczne" była punktem wyjścia do dyskusji.

Schaff przedstawia w niej pojęcie alienacji obiektywnej, dotyczącej wytworów ludzkiej pracy oraz subiektywnej, związanej z odczuciami samego człowieka. Pierwszy z tych typów alienacji występuje, gry wytwór pracy zaczyna żyć własnym życiem, zwracając się przeciwko twórcy. Przykładem jest produkcja dóbr użytkowych mogąca prowadzić do kryzysu nadprodukcji, a w efekcie również utraty pracy przez wytwarzających je robotników. Alienacja może się również wiązać z przemianą idei czy instytucji zaczynających funkcjonować wbrew pierwotnym założeniom.

Autoalienacja jest natomiast wynikiem wyobcowania, tego iż jednostka nie czuje się dobrze w swojej roli. Może ona występować nie tylko w systemie kapitalistycznym.

W dyskusji pojawiła się krytyka Schaffa, jako zbyt odchodzącego od społecznego rozumienia marksizmu, zbytnio skupiającego się na jednostce i nie zauważającego, że alienacja może być przezwyciężona na płaszczyźnie społecznej. Skrytykowany został również jako zbyt uproszczony jego pogląd, że mechanizacja produkcji jest sposobem przezwyciężenia alienacji.

Uczestniczyć spotkania zastanawiali się również czy alienacja nie jest związana z samym pojęciem podziału pracy, ponieważ pracownik nie jest już zwykle w stanie wykonać całego produktu od początku do końca. Jeden z uczestników dyskusji stwierdził, że może należy sobie uświadomić, iż alienacja to zło konieczne, a my jesteśmy w stanie jedynie ją ograniczyć. Jako rozwiązanie podawano między innymi rotację stanowisk. Nawiązano przy tym również do teorii pomocy wzajemnej Piotra Kropotkina.

Uczestnicy spotkania zastanawiali się także jakie formy przyjmuje alienacja w społeczeństwie w którym coraz więcej prac ma charakter elastyczny oraz pojawiają się nowe usługi. Większość była zgodna co do tego, że zmienia to formę alienacji, a nie samo zjawisko.

Jeden z uczestników dyskusji mówił o przenoszeniu dotychczasowych, wielkoprzemysłowych form zatrudnienia do krajów takich jak Chiny. W związku z tym tradycyjne pojęcie alienacji pracy wciąż istnieje, jednak w większym stopniu w innych niż Europa częściach świata.

KDLA jest inicjatywą działaczy Lewicowej Alternatywy. Patronat medialny nad Klubem objął portal Lewica.pl, "Przegląd Anarchistyczny" i "Le Monde Diplomatique - edycja polska".

Fragmenty omawianej na spotkaniu książki można znaleźć na stronie KDLA.

Michał Warecki