Wrocław - Debata na temat programu opiekuńczo-senioralnego ZL (akt.)

16 października odbyła się we Wrocławiu prezentacja założeń programu opiekuńczo-senioralnego Zjednoczonej Lewicy. ZL reprezentowali Rafał Bakalarczyk, współautor programu wyborczego, i Konrad Rychlewski, kandydat do Sejmu we Wrocławiu.

Rafał Bakalarczyk przypomniał, że zagadnienie to, praktycznie nieobecne w kampanii wyborczej i debacie publicznej ostatnich tygodni, dotyczy bezpośrednio grupy ponad 4 mln naszych obywateli i ich rodzin. Wobec tzw. podwójnego starzenia się społeczeństwa - przybywa nam nie tylko osób po 65, ale i po 80 roku życia - znaczenie dobrze funkcjonującego systemu opieki nad osobami z niepełnosprawnością i seniorami będzie tylko rosło. Zaznaczył on też podstawową wadę obecnego systemu. Opieka w ogromnej mierze spoczywa na barkach rodziny, która nie otrzymuje z tego tytułu żadnego wsparcia – powiedział.

W odpowiedzi na pytanie, jak to zmienić, odpowiedział, że należy zacząć od działań zapewniających podstawę bytową rodzinom, w których jest osoba zależna i sprawowana opieki. Według niego należałoby zrównać świadczenia finansowe dla zmuszonych do rezygnacji z zatrudnienia osób, które opiekują się niepełnosprawnymi dziećmi i niezdolnymi do samodzielnej egzystencji osobami dorosłymi. Prawie dwukrotna różnica świadczeń dla tych jest grup, a także ograniczenia w dostępie do wsparcia dla opiekunów osób dorosłych za sprawą kryterium dochodowego są niesprawiedliwe społecznie, a do zmian skłania także wyrok Trybunału Konstytucyjnego sprzed roku. Jego zdaniem należy też uelastycznić kryterium dochodowego do świadczeń opiekuńczych tak przekroczenie progu dochodowego o niewielką kwotę nie pozbawiało potrzebujących możliwości skorzystania z pomocy.

Rafał Bakalarczyk wspomniał też, odwołując się do niedawnych protestów rodzin niepełnosprawnych dzieci, że podniesienia wymaga zasiłek pielęgnacyjny na niepełnosprawne dziecko, od 9 lat na głodowym poziomie 153 złotych. Ten postulat nie znalazł się w programie ale zdaniem prelegentów jest to również ważna sprawa wychodząca naprzeciw potrzebom tego środowiska i mogąca złagodzić ich ryzyko ubóstwa i wykluczenia.

Bakalarczyk przypomniał, że to właśnie rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym są grupą – po rodzinach wielodzietnych – szczególnie zagrożone skrajnym ubóstwem. Ale pieniądze to nie wszystko. System tylko z wsparciem pieniężnym nie jest wystarczający, wyraźnie brakuje wsparcia pozapieniężnego - psychologicznego, informacji, doradztwa, szkoleń - to powinno być rozwijane - powiedział.

Dodał, że jeżeli chcemy skutecznie przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu opiekunów, musimy wdrożyć dodatkowe, praktyczne rozwiązania, które temu zapobiegają. Należą do nich między innymi urlopy wytchnieniowe, czyli zorganizowanie opieki zastępczej na czas kiedy opiekun musi czasowo oddalić się od swojego podopiecznego, np. w obliczu potrzeby odpoczynku, leczenia czy rehabilitacji jakiej podlega sam opiekun. Dzięki temu możliwe byłoby choćby częściowe zadbanie o własne, często nadszarpnięte, zdrowie. Potrzebne byłyby dodatkowe uprawnienia w ramach stosunków, co wymagałoby zmian w kodeksie pracy, np. prawo do telepracy, pracy w niepełnym wymiarze godzin czy do urlopów dla pracownika na czas opieki, podczas których pracownik mógłby otrzymać część kwoty otrzymywanego wynagrodzenia ale dzięki temu nie wypadałby poza rynek pracy.

Zdaniem Bakalarczyka finansowanie różnych świadczeń z opieką długoterminową mogłoby służyć wprowadzenie wzorem funkcjonującego od dwudziestu lat w Niemczech powszechnego ubezpieczenia pielęgnacyjnego, na które wszyscy płacilibyśmy składki i każdy w obliczu utraty samodzielności mógł skorzystać ze świadczeń współfinansowanych w ramach owego ubezpieczenia. Tym sposobem można byłoby uzupełnić nakłady budżetowe na ten cel, bez konieczności radykalnego podniesienia wydatków z budżetu, ku czemu może prowadzić rosnące potrzeby opiekuńcze w społeczeństwie.

Konrad Rychlewski podkreślił, że jedynie długofalowe myślenie da nam szansę na stworzenie takiego systemu, który oferowałby opiekunom i ich podopiecznym warunki życia na europejskim poziomie. Takie podejście widać w postulacie Zjednoczonej Lewicy dotyczącym wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia pielęgnacyjnego. To dzięki tym środkom możliwa będzie rozbudowa systemu wsparcia dla seniorów - zarówno w domach opieki, jak i w ramach ambulatoryjnych świadczeń opiekuńczych. Powszechność tego systemu sprawi, że obciążenia jednostkowe będą znikome, a mimo to pula środków, które będzie można przeznaczyć na ten system, znacząca.

Rychlewski odniósł się też do propozycji w zakresie systemu emerytalnego. Stwierdził on, że ZL przede wszystkim naprawia błędy poprzedników, postulując równe oskładkowanie wszystkich rodzajów umów, zaliczenie do stażu pracy okresu pracy na tzw. "śmieciówkach" czy wprowadzenie prawa do przejścia na emeryturę odpowiednio po 35 latach stażu pracy dla kobiet i 40 dla mężczyzn. Opowiadział się on jednak za emeryturą obywatelską, finansowaną ze składek ZUS-owskich. Obecny system jego zdaniem jest antyrodzinny i pogłębiający nierówności ekonomiczne. Ci, którzy poświęcili się wychowaniu przyszłego pokolenia Polaków, nie tylko nie są przez system emerytalny nagradzani, ale karani. Do tego wysokość świadczeń emerytalnych, częściowo też z powodu pewnych przywilejów branżowych, prowadzi do jeszcze większego rozwarstwienia ekonomicznego wśród emerytów w porównaniu do osób pracujących. Emerytura obywatelska by temu zapobiegła, gwarantując każdemu godziwe funkcjonowanie w społeczeństwie, nawet jeżeli sam nie wpłacił do systemu emerytalnego ani złotówki. Wysokość takiej emerytury kształtowałaby się w obecnych warunkach na poziomie 1700 - 1800 zł netto – powiedział Rychlewski.

Podsumowując, Bakalarczyk zwrócił uwagę na tzw. koszty alternatywne, czyli koszt utraconych możliwości wkładu w życie społeczne i zawodowe opiekunów pod wpływem pełnemu oddaniu się opiece długoterminowej. Podkreślił, że gdyby polityka państwa lepiej wspierała opiekunów w godzeniu roli opiekuńczej z innymi rolami, część kosztów można byłoby uniknąć, podobnie jak ograniczyć można było koszty towarzyszące wypaleniu psychicznemu i zdrowotnemu jakim ryzykują opiekunowie. Obok kompleksowych zmian systemowych, Bakalarczyk wskazywał na potrzebę pilnego załatwienia bardzo konkretnych problemów z jakimi borykają się opiekunowie Za jedną z najpilniejszych zmian uznał wprowadzenie prawa do zasiłku dla bezrobotnych dla opiekunów, którzy po ustaniu opieki, często świadczonej przez dziesięciolecia, dzisiaj pozostawiani są na pastwę losu, bez środków do życia. Brak wykonywania pracy zarobkowej w okresie poprzedzającym zarejestrowanie się byłego opiekuna jako bezrobotnego uniemożliwia mu korzystanie z zasiłku.

Jak ocenił Rychlewski, wiele innych partii już teraz pomija całe to zagadnienie, więc nie można od nich oczekiwać, żeby po wyborach były zainteresowane poprawą sytuacji osób z niepełnosprawnością, seniorów i opiekunów. Według niego Zjednoczona Lewica przynajmniej rozumie problemy tych grup społecznych i proponuje konkretne rozwiązania, często sprawdzone już w krajach z bardziej rozwiniętym systemem wsparcia. A na ile i jak szybko uda się te rozwiązania wdrożyć, to już zależy bezpośrednio od poparcia społecznego, wyrażonego 25 października przy urnie wyborczej – powiedział.

Relację filmową z debaty można znaleźć tutaj

Konrad Rychlewski

Piotr Ikonowicz: Jestem przerażony

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Wrocław: Debata na temat programu opiekuńczo-senioralnego ZL (akt.)

lewica.pl w telefonie

30 listopada: