No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
W miarę, jak rządząca koalicja SLD-UP zaczyna powoli dorównywać w korupcji, absurdalnym zarządzaniu i zachłanności materialnej swoim niesławnym poprzednikom, widać też jej coraz szybsze skręcanie w prawo w polityce społecznej i gospodarczej. Ekipa Millera zdając sobie sprawę, iż kolejne afery i nadużycia z udziałem postkomunistów podkopały zaufanie społeczne dla całej tej formacji, wyraźnie postanowiła oprzeć swoją przyszłość na sympatii biznesu, nawet jeżeli oznaczać by to miało odarcie z lewicowego przebrania.
Zaczęło się od mocnej dawki liberalnego populizmu - sugerowania przez Kanclerza i jego najbliższe grono, że oto poważnie bierze się pod uwagę wprowadzenie podatku liniowego. Tego ekonomicznego samobója rząd sobie jednak nie strzelił - elitę postkomunistów stanowią starzy wyjadacze, którzy zależnie od sytuacji posługują się na przemian prawicową i lewicową demagogią, a w postępowaniu reprezentują zbyt wielki pragmatyzm, aby z powodu jakiejkolwiek ideologii sprowadzić się na manowce polityki, jak to zrobiły ZChN czy Unia Wolności. Zamiast tego obniżono podatek od osób prawnych do 19%, a co charakterystyczne, nacisk położono na zmniejszenie daniny od największych firm (z 27 na 19!, dla porównania wysokość CIT np., w Belgii - 39%, Finlandii - 29%, Hiszpanii - 35%, Wlk. Brytanii - 30%). Dopiero sprzeciw opozycji i mediów doprowadził do przyjęcia podobnych rozwiązań dla drobnej burżuazji. Co prawda zewsząd słyszymy, iż władza kocha małe firmy, ale nie przeszkodziło to próbie wprowadzenia nierówności na korzyść wielkich (czytaj: zagranicznych) przedsiębiorstw.
Po ulżeniu biznesowi przyszedł czas na cięcia budżetowe - stały fragment gry wszystkich ekip rządzących po roku 1989. Z wydatków rządowych najbardziej denerwują liberałów zawsze transfery socjalne - tak więc, aby zadowolić Henrykę Bochniarz z Konfederacji Pracodawców Prywatnych czy Marka Goliszewskiego z Bussines Center Club, należało znaleźć jakąś grupę społeczną, której można by odebrać pieniądze. Kłopot w tym, że w dzisiejszych czasach zwolennicy podobnych metod obchodzenia się ze społeczeństwem mają dość ograniczony wybór. Zglobalizowani do cna pracownicy harują jak opętani za psie pieniądze albo za samą nadzieję otrzymania wypłaty, często na czarno i bez zwolnień chorobowych, w znacznym stopniu na umowy czasowe - brakuje pomysłów, jak ich zdołować bardziej. Bezrobotnych lepiej nie ruszać - wkurzeni potrafią dostać się nawet do sejmu; przydają się jako alibi dla dotowania prywatnych firm, no i im też nie za bardzo jest co zabrać. Z górnikami, pielęgniarkami i paroma innymi branżami trzeba ostrożnie - narobią więcej krzyku niż warte całe ich zarobki. Wyszło więc na to, iż na celowniku wielkiego reformatora z ministerstwa pracy muszą się znaleźć renciści.
Pretekst do uderzenia w tę grupę społeczną przyniosły wyniki spisu powszechnego, opublikowane na początku czerwca bieżącego roku. Liczba osób pobierających świadczenia z tytułu renty okazała się horrendalnie wysoka - ok. 2,8 miliona osób otrzymuje je z powodu własnej niezdolności do pracy, a wraz z uprawnionymi z innych powodów takich jak np. śmierć członka rodziny można się doliczyć aż pięciu milionów otrzymujących wsparcie tego rodzaju. Oznacza to, iż w każdej setce obywateli naszego kraju znajduje się aż trzynastu rencistów - wskaźnik ten jest dwukrotnie wyższy niż w innych państwach europejskich. A to z kolei niesie za sobą konieczność wydawania na ten cel rekordowych na starym kontynencie pieniędzy w stosunku do PKB. Wyraźnie przekraczających to, co w tej mierze oferuje swoim obywatelom Norwegia, państwo zamożne i ze wszech miar socjalne.
Twierdzeń neoliberalnej elity, iż Polska cierpi na nadprodukcję rencistów, nie sposób więc traktować jedynie jako kolejnego chwytu propagandowego. Problem jest prawdziwy i dostrzegalny gołym okiem - każdy, kto nie zawadza nosem nieba, tylko żyje w realnym społeczeństwie i umie obserwować to co się dzieje wokół, był chyba w stanie zauważyć we własnym otoczeniu nienaturalnie wielką liczbę osób dostających zasiłki zdrowotne, powypadkowe itp. w stosunku do pracujących. W każdym razie, dla autora niniejszego artykułu wyniki spisu powszechnego nie były żadnym zaskoczeniem, za to fakt, iż trzeba było aż wędrówki rachmistrzów po domach obywateli, aby zauważyć to, co oczywiste, budzi jego szczere zdumienie.
Wydaje się, iż istnieją dwa wytłumaczenia tego sensacyjnego "odkrycia" i jego rezonansu w planach Wielkiego Reformatora. Być może jest tak, iż w państwie polskim nikt nie zajmuje się problematyką rent do tego stopnia, aby mieć całościowy obraz zjawiska na podstawie danych urzędowych - wszak deregulacja wszystkiego i zanik kontroli państwowej stanowią intelektualne podłoże systemu. Nie sposób jednak wykluczyć i takiej możliwości, iż przez cały czas doskonale zdawano sobie sprawę ze stanu rzeczy, ale unikano wokół tej sprawy rozgłosu zdając sobie sprawę, iż ewentualna fikcyjność części schorzeń pozwala sztucznie zmniejszać bezrobocie. I dopiero teraz, gdy fiasko liberalnej utopii każe dalej ciąć koszty społeczne, wyjęto nagle królika z kapelusza, oznajmiając, iż do upadku kraju przyczynili się nie chciwi biznesmeni i spolegliwi wobec nich aparatczycy państwa, ale ludzie którzy z różnych przyczyn otrzymują od państwa głodowe datki.
Liberalni mózgowcy wysilają swoje łepetyny do bólu i bardziej, ale nijak nie mogą dojść, skąd się wzięło kilka milionów rencistów. Pewną odpowiedź na to pytanie daje obecna sytuacja w służbie zdrowia oraz w dziedzinie prawa pracy, jednak dla ludzi opętanych wolnorynkowa ideologią nie jest oczywiste, iż oszczędzanie na zdrowiu i bezpieczeństwie zatrudnionych odciąża wprawdzie na krótką metę budżet i pracodawców, jednak w dłuższym okresie czasu oznacza wzrost wydatków (i podatków) dla całości społeczeństwa. Rzecz jasna, zamiana Polski z kraju o nadmiernie rozwiniętej sferze przemysłu ciężkiego w państwo handlu, usług i bezrobocia, musiała wpłynąć na ogólne zmniejszenie wypadkowości, jednak ciągłe psucie prawa pracy i niszczenie służby zdrowia może działać tylko w jedną stronę. Podobnie jak przepracowanie tych, którzy jeszcze mają robotę, permanentny stres związany z charakterystyczną dla wolnego rynku niestabilnością podstaw bytu, zwiększająca się przestępczość. No i - rzecz niezwykłej wagi - sztucznie nakręcana koniunktura w przemyśle motoryzacyjnym przy jednoczesnym niszczeniu kolei, a przecież polskie drogi to prawdziwa fabryka nie tylko nieboszczyków, ale i kalek.
Ale tym, co tak naprawdę skłania ludzi do przechodzenia na rentę, jest sytuacja na rynku pracy. A konkretnie: masowe bezrobocie, dużo większa szansa na uzyskanie zatrudnienia dla osób z opłaconym ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym i niski poziom płac. Mieszkańcy naszego kraju po prostu uciekają w ten sposób z sytuacji braku możliwości zdobycia środków do życia w stan prawny, który umożliwia im przetrwanie. I najczęściej tylko to, bo poziom świadczeń rentowych jest w Polsce tragicznie niski. A że nawet tak nędzne pieniądze stanowią dla wielu osób czy nawet rodzin łakomy kąsek to już tylko pokazuje, jak wielki postęp gospodarczy nastąpił realnie w ciągu czternastu lat transformacji ustrojowej, której większość stanowił przecież okres propagandy sukcesu. Status rencisty był w końcu synonimem biedaka nawet w czasach gierkowskich, które obecnie coraz więcej Polaków postrzega jako okres wymarzonego państwa socjalnego.
Kiedy PRL zdychał, a nowa elita szykowała się do przejęcia władzy, obiecywano społeczeństwu wyrównanie dochodów emerytów i rencistów. Trzeba przyznać, iż w tym przypadku słowa dotrzymano, choć inaczej, niż tego spodziewał się przeciętny Kowalski. Zamiast głowić się, jak tu znaleźć pieniądze na realną podwyżkę świadczeń dla ludzi starszych czy chorych, liberalni geniusze zafundowali większości społeczeństwa taką bryndzę w postaci bezrobocia i niskich płac, że dziś bycie rencistą to już nie żadne przekleństwo, a często marzenie i honor. Aby zarobić to co, emeryt lub rencista otrzymuje co miesiąc pocztą, niejeden chłopak z ochrony musi sterczeć na posterunku dwieście godzin albo i dłużej, a robotnik na budowie ryzykować życie na wysokości, często bez ubezpieczenia, pewności wypłaty czy nawet zwykłego ubrania roboczego. Dziś ten, kto dostaje emeryturę czy jakiś zasiłek, staje się nierzadko żywicielem innych osób, zazwyczaj zresztą bardziej nadających się do pracy, której nie ma.
Nikt nie ma prawa twierdzić, że emeryci i renciści to ludzie, którzy brzydzą się pracą. Wręcz przeciwnie, powoli stajemy się krajem, w którym osoby teoretycznie niezdolne do zarobkowania utrzymują tych, którzy są w stanie dawać swój czas i pot dla dobra swojej rodziny i kraju, ale nie mają na to szansy. Dzięki opłacaniu przez państwo ubezpieczenia, są oni - obok niepełnosprawnych, stażystów, studentów i absolwentów - jedną z grup społecznych najbardziej poszukiwanych przez pracodawców. Zatrudnienie ich pozwala na znaczne oszczędności w koszcie pracownika zresztą nie tylko dlatego, że można legalnie korzystać z ich wysiłku tylko za cenę pensji brutto albo dużo łatwiej pozyskać do pracy "na czarno" ludzi, którym nie przeszkadza brak ustawowego socjalu. Osoby, które swoją wypłatę traktują jako część swojego dochodu są z natury rzeczy bardziej skłonne akceptować zaniżanie wynagrodzeń w warunkach wyjątkowo silnej presji na minimalizację kosztów pracy, która jest charakterystyczna dla obecnego okresu gigantycznego bezrobocia, śladowego funkcjonowania prawa pracy i bankructwa sektora małych firm.
Warto zauważyć, że silna obecność na rynku pracy grup społecznych z opłacanym przez państwo ubezpieczeniem społecznym i częściowo zapewnionym dochodem stanowi tak naprawdę ukryte dotowanie przedsiębiorstw - w tym także prywatnych - których właściciele i szefowie tak bardzo krytycznie odnoszą się do systemu podatkowego i deficytu budżetowego. Nie wiadomo, więc, jak zareaguje gospodarka, której nagle odbierze się tysiące najtańszych pracowników, na co jednak jak dotąd zwrócił uwagę tylko ekonomiczny komentator Radia TOK FM. Fakt, iż liczni pracodawcy wykorzystują pomoc państwa dla ludzi chorych i starszych (emerytury także częściowo opłacane są z budżetu) dla obniżenia kosztów pracy, a jednocześnie po części (bo nie tylko oni płacą podatki) sami finansują w podatkach swoją chytrość to jeden z elementów ekonomicznego domu wariatów, jaki Polsce zafundowali zwolennicy neoliberalnej utopii. Oczywiście, system absurdu nie mógłby działać bez zasilania zewnętrznego, o którego sile świadczy nawet pobieżna analiza sprzedaży obligacji skarbu państwa czy dążność do wyprzedaży majątku narodowego za wszelką cenę. Ocenę racjonalności ekonomicznej systemu, który promuje zatrudnianie osób o ograniczonej zdolności do pracy, pozostawiam już Czytelnikowi.
Jeszcze mniej zrozumiałe wydają się utyskiwania licznych liberalnych polityków, publicystów czy rzekomo niezależnych ekspertów na skłonność ludzi do emigrowania z dobrodziejstw wolnego rynku w świat zasiłków socjalnych. To przecież ci sami mędrcy od lat tłumaczą pospólstwu, iż ucieczka przedsiębiorców przed fiskusem spowodowana jest okolicznością, iż wobec nadmiernej wysokości danin publicznych szefom "nie opłaca się" legalizować obrotu gospodarczego. Jeżeli przyjąć tego rodzaju wyjaśnienie - tak naprawdę mocno naciągane, bo tzw. szarej strefie sprzyja złe funkcjonowanie służb skarbowych ("okazja czyni złodzieja"), korupcja i mentalna akceptacja społeczna dla oszukiwania państwa - za dobrą monetę, to jak można się dziwić, że milionom Polaków nie kalkuluje się status bezrobotnego pozbawionego prawa do zasiłku? Czyli - dokładniej rzecz ujmując - "nie opłaca się" brak dostępu do wszystkich dóbr, bo w tym systemie wszystko jest za pieniądze... Nie wabi ich perspektywa głodu, eksmisji do przytułku i egzystencji na poziomie kury... A także - z czego wszyscy powinniśmy się cieszyć - nie pociąga zarobkowanie w formie zrywania złotych łańcuszków z kobiecych szyi albo nachalnego żebractwa...
Człowiek to nie szmaciana lalka i dlatego w sytuacji zagrożenia dla swojej egzystencji zawsze będzie się bronił. Oszustwa rentowe stanowią jedną z bardziej cywilizowanych form walki o przetrwanie, a jednostkowy koszt dla podatnika jest tu zdecydowanie mniejszy niż np. wówczas, gdy trzeba złapać, osadzić i ukarać człowieka, który z biedy popełnił przestępstwo kryminalne. Nie ulega wątpliwości, że ucieczka biedoty we własny odpowiednik szarej strefy nie wynika zazwyczaj z gołego egoizmu materialnego - jak to się zdarza często u przedsiębiorców - ale z istnienia zwykłego instynktu samozachowawczego. Co więcej, na początku lat dziewięćdziesiątych, w obliczu lawinowego wzrostu związanego z wdrażaniem tzw. planu Balcerowicza, ucieczka wielu naszych rodaków w świat emerytur i zasiłków była przez państwo traktowana jako swoisty wentyl bezpieczeństwa przed wybuchem społecznym oraz czynnik pozwalający poprawić statystyki bezrobocia. Dzisiejsze oburzenie na obywateli, że tak licznie korzystają z głodowych zasiłków państwa, nosi tedy cechy całkowitej obłudy.
Plany uderzenia w rencistów - nawet mając uzasadnione podejrzenie o nieprawidłowości wielu orzeczeń - taktować należy jako pomysł antyspołeczny. Cała koncepcja Jerzego Hausnera, sprowadza się do przemieszczenia znacznej liczby obywateli z klasy dotowanych przez podatnika (częstokroć tylko częściowo) biedaków w podklasę całkowitych nędzarzy. Wielki Reformator zamierza zresztą mnożyć bezrobocie i na inne sposoby, np. podwyższając wiek emerytalny kobiet. Najwyraźniej dążeniom do realizacji głównej zasady kapitalizmu, że zwyczajny obywatel powinien harować jak najdłużej, nie przeszkadza ten drobny kłopot jeżeli jest to praca tylko wirtualna.
Póki co, istnieje jeszcze wiele sposobów na poprawę stanu budżetu bez odbierania biedocie jedynej szansy przetrwania. Nie powinniśmy w to wątpić, dopóki na sali sejmowej można usłyszeć, że w tym a tym roku koszt kupna limuzyny dla administracji centralnej wyniósł przeciętnie "tylko" 107 tysięcy, a na zakup samolotów wielozadaniowych i awanturę militarną w Iraku wydaje się pieniądze podatnika bez żadnego zastanowienia. Jest naiwnością wierzyć w argumenty na rzecz kolejnych cięć socjalnych, jeżeli ci sami ludzie, którzy nas do nich przekonują, świadomie rezygnują z przychodów budżetowych, tolerując działanie przedsiębiorstw zarejestrowanych w rajach podatkowych, istnienie cen transferowych w firmach z kapitałem zagranicznym i korzystanie przez najbogatszych obywateli ze statusu rezydenta w innym kraju. Jako bezczelność rządzących należy potraktować fakt, iż weryfikację rent planuje się zrobić w tym samym czasie, kiedy obniża się podatki dla przedsiębiorców, w tym i dla wielkich firm (CIT). Poprawić kondycję finansów państwa można nie tylko tnąc wydatki, ale też pomnażając jego dochody, a tego wcale nie chcą rządzący, skoro tolerują szarą strefę, szacowaną na 14 - 30% obrotu gospodarczego, zaś raport NIK-u z tego roku mówi o tym, że urzędy skarbowe ściągają daniny wybiórczo i bez zbytniego zaangażowania.
Łapy precz od rencistów, panie Hausner!
Andrzej Smosarski
Artykuł pochodzi ze strony Lewicowej Alternatywy www.lewicowa.org
