No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adolfo Sánchez Vázquez o moralności i polityce
Jak się powiada Adolfo Sánchez Vázquez, hiszpański filozof zesłany po wojnie domowej do Meksyku,...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
I. Wprowadzenie
Odbywające się już od ponad pięciu lat na całym świecie spotkania ludzi i organizacji przeciwstawiających się neoliberalizmowi doprowadziły do powstania nowej świadomości zbiorowej. Głównymi architektami tej świadomości były fora społeczne - światowe, tematyczne, kontynentalne lub krajowe - oraz Zgromadzenie Ruchów Społecznych. Na konferencji odbywającej się w Bamako 18 stycznia 2006 roku - w przeddzień otwarcia Policentrycznego Światowego Forum Społecznego - i upamiętniającej pięćdziesiątą rocznicę Konferencji w Bandungu uczestnicy i uczestniczki zgłosili potrzebę określenia alternatywnych celów rozwoju, doprowadzenia do równowagi między społeczeństwami, zniesienia wyzysku opartego na przynależności klasowej, płci, pochodzeniu rasowym czy kastowym, oraz opracowania nowego sposobu zmiany układu sił między Północą a Południem.
Celem Apelu z Bamako jest wniesienie wkładu w proces tworzenia nowego podmiotu społecznego i historycznego oraz utrwalenie rozwiązań proponowanych w ramach tych spotkań. Ma on uwypuklić zasadę, w myśl której każdy winien mieć prawo do godziwego życia, potwierdzić wartość wspólnego życia w pokoju, sprawiedliwości i różnorodności, a wreszcie promować środki prowadzące do osiągnięcia tych celów zarówno na poziomie lokalnym, jak i w skali całej ludzkości.
Aby stworzyć zróżnicowany, wielobiegunowy i oparty na dążeniach zwykłych ludzi podmiot historyczny, trzeba znaleźć i upowszechniać rozwiązania alternatywne, które zaktywizowałyby siły społeczne i polityczne. Celem jest radykalne przeobrażenie systemu kapitalistycznego. Nie sposób już dłużej tolerować niszczenia Ziemi i milionów ludzkich istnień oraz godzić się na narzucaną nam przez imperialistyczne potęgi kulturę indywidualizmu i konsumeryzmu, która towarzyszy obecnemu systemowi i wzmacnia go - w grę bowiem wchodzi los samej ludzkości. Alternatywy dla marnotrawstwa i niszczycielstwa kapitalizmu czerpią swe siły z długiej tradycji oporu społecznego, który obejmuje wszelkie, choćby małe, kroki naprzód, nieodzowne w codziennej egzystencji ofiar systemu.
Apel z Bamako, skupiający się wokół szerszych kwestii dyskutowanych w podzespołach, wyraża chęć zaangażowania w następujące kwestie:
- budowanie internacjonalizmu łączącego ludy z Południa i Północy, które cierpią z powodu strasznych skutków dyktatury rynków finansowych i niekontrolowanego rozrostu firm ponadnarodowych;
- budowanie solidarności ludów Azji, Afryki, Europy i obu Ameryk, stojących przed wyzwaniami rozwoju w dwudziestym pierwszym wieku;
- budowanie porozumienia politycznego, ekonomicznego i kulturalnego, które stanowiłoby alternatywę dla neoliberalnej i militarystycznie zorientowanej globalizacji oraz dla hegemonii Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników.
II. Zasady
1. Budować świat oparty na solidarności ludzi i narodów
Nasza epoka zdominowana została przez odgórnie narzucaną zasadę konkurencji między pracownikami, narodami i społeczeństwami. Z historycznego punktu widzenia to jednak zasada solidarności znacznie bardziej sprzyjała efektywnemu organizowaniu produkcji intelektualnej i materialnej. Chcemy przywrócić tej zasadzie zasłużone miejsce i ograniczyć rolę konkurencji.
2. Budować świat oparty na afirmacji obywatelskości i na równości płci
Aktywni politycznie obywatele i obywatelki muszą wreszcie stać się odpowiedzialni za organizację wszystkich aspektów życia społecznego, politycznego, ekonomicznego i kulturalnego. Stanowi to warunek autentycznego urzeczywistnienia demokracji. Bez tej odpowiedzialności odgórnie narzucane prawa sprowadzają jednostkę do roli dostarczyciela siły roboczej, widza bezsilnie przyglądającego się decyzjom podejmowanym przez tych, którzy dzierżą władzę; do roli konsumenta zachęcanego do skrajnego marnotrawstwa. Przyznanie, w zapisie prawnym i w praktyce, absolutnej równości płciom jest integralną częścią autentycznej demokracji. Jednym z warunków istnienia takiej demokracji jest wyeliminowanie wszelkich form patriarchatu - jawnego bądź ukrytego.
3. Budować uniwersalną cywilizację, która w każdym obszarze oferowałaby wszystkim swoim różnorodnym członkom możliwość twórczego rozwoju
Według neoliberalizmu afirmacja jednostki - bynajmniej nie takiej, jaką jest politycznie aktywny obywatel - umożliwia rozwój najlepszych ludzkich cech. Tymczasem niedająca się znieść izolacja, na jaką skazuje się jednostkę w ramach systemu kapitalistycznego, wytwarza własne iluzoryczne antidotum: jest nim zamykanie się w gettach rzekomo wspólnych tożsamości, przeważnie typu paraetnicznego i parareligijnego. Chcemy zbudować uniwersalną cywilizację, która spogląda w przyszłość bez nostalgii; cywilizację, w której polityczne zróżnicowanie obywateli oraz różnice kulturowe i polityczne między narodami i społeczeństwami mogłyby stać się środkami wzmacniania twórczego rozwoju indywidualnego.
4. Budować przestrzeń uspołecznienia poprzez demokrację
Polityka neoliberalizmu zmierza do narzucania sił rynku jako jedynej metody uspołecznienia. Niszczącego wpływu owych sił rynkowych nie trzeba już dłużej omawiać. Świat, jakiego my pragniemy, pojmuje uspołecznienie jako naczelny produkt demokratyzacji bez granic. W ramach systemu - w którym rynek ma znaczenie, ale nie odgrywa roli najważniejszej - gospodarka i polityka finansowa winny działać w służbie programu zorientowanego na społeczeństwo; nie można podporządkowywać ich imperatywom dominującego kapitału, który uprzywilejowuje prywatne interesy małej grupy ludzi. Radykalna demokracja, jaką chcemy upowszechniać, ponownie ustanawia twórczą siłę innowacji politycznej jako fundamentalną cechę człowieka. Opiera ona życie społeczne na produkcji i reprodukcji niewyczerpanej różnorodności, a nie na zmanipulowanym konsensusie eliminującym wszelkie istotne dyskusje oraz osłabiającym pozycję ludzi o odmiennych zapatrywaniach i zamykającym ich w gettach.
5. Budować świat oparty na szacunku dla praw przyrody niezależnych od rynku, dla naturalnych zasobów planety i jej ziemi uprawnej
Kapitalistyczny model neoliberalny zmierza do sprowadzenia wszelkich aspektów życia społecznego, niemal bez wyjątku, do roli towaru. Proces całkowitej prywatyzacji i urynkowienia przynosi skutek w postaci ogromnych zniszczeń niemających precedensu w historii ludzkości: zagrożenia dla fundamentalnych procesów biologicznych, geologicznych i chemicznych planety, niszczenia różnorodności biologicznej poprzez rujnowanie ekosystemów, marnotrawstwa kluczowych zasobów (przede wszystkim ropy naftowej i wody), unicestwienia społeczności chłopskich zagrożonych masowym wypędzeniem z uprawianej przez nie ziemi. Wszystkimi tymi obszarami współistnienia społeczności ludzkiej i natury trzeba zarządzać jako wspólnym dobrem, w zgodzie z podstawowymi potrzebami całej ludzkości. Tu moc podejmowania decyzji nie może należeć do rynku, lecz do politycznej władzy narodów i ludów.
6. Budować świat oparty na uznaniu niezależnego od rynku statusu dzieł kultury i osiągnięć nauki oraz edukacji i opieki zdrowotnej
Polityka neoliberalizmu zamienia dzieła kultury w towary i prowadzi do prywatyzowania większości ważnych usług publicznych, przede wszystkim tych związanych z opieką zdrowotną i edukacją. Orientacji tej towarzyszy masowa produkcja niskiej jakości dóbr parakulturowych, zjawisko podporządkowywania badań naukowych krótkoterminowym zyskom, degradacja edukacji i opieki zdrowotnej wśród najbiedniejszej ludności, co prowadzi nawet do jej wykluczenia. Przywrócenie i rozszerzenie zakresu tych usług społecznych powinno prowadzić do zaspokajania ludzkich potrzeb i praw w zasadniczych dziedzinach: edukacji, opiece zdrowotnej oraz zapewnieniu żywności.
7. Promować taką politykę, która ściśle wiązałaby demokrację bez uprzednio wyznaczonych granic z ideą postępu społecznego i autonomii narodów i ludów
Polityka neoliberalizmu zaprzecza istnieniu pierwotnych warunków postępu społecznego - o których niektórzy mówią, że stanowią samoczynny efekt działania rynku - takich jak autonomia narodów i ludów, niezbędna do walki z nierównością. Reżim hegemonii rynku pozbawia demokrację wszelkiej realnej treści, czyni ją słabą i podporządkowuje w skrajnym stopniu swoim interesom. Aby cieszyć się autentyczną demokracją, trzeba przywrócić idei postępu społecznego decydującą rolę w zarządzaniu wszelkimi aspektami życia społecznego, politycznego, ekonomicznego i kulturalnego. Różnorodność narodów i ludów, będąca wytworem historii, domaga się uznania ich autonomii - we wszystkich swoich aspektach pozytywnych wraz z towarzyszącymi im odmiennościami. Nie istnieje żaden wyjątkowy i uniwersalny przepis w sferze polityki czy gospodarki, który pozwala zlekceważyć tę autonomię. Zadanie budowania równości wymaga różnorodności środków umożliwiających jego zrealizowanie.
8. Potwierdzić solidarność ludów Północy i Południa w wysiłku budowania nowego internacjonalizmu na podstawach antyimperialistycznych
Solidarność wszystkich narodów - zarówno Północy, jak i Południa - w budowaniu uniwersalnej cywilizacji nie może opierać się na złudnym przekonaniu, że da się zignorować konflikty interesów dzielące realnie istniejące klasy społeczne i narody. Prawdziwa solidarność musi przekraczać charakterystyczne dla kapitalizmu i imperializmu antagonizmy. Organizacje regionalne tworzące ruch na rzecz innej globalizacji muszą dążyć do wzmocnienia autonomii i solidarności narodów i ludów zamieszkałych na wszystkich pięciu kontynentach. Takie podejście kłóci się z dominującym obecnie modelem regionalizacji, który zakłada wznoszenie kolejnych bloków neoliberalnej globalizacji. Pięćdziesiąt lat po konferencji w Bandungu Apel z Bamako wzywa do nowego Bandungu, będącego głosem społeczeństw Południa, ofiar realnego kapitalizmu, do odbudowy ludowego frontu Południa, który byłby w stanie powstrzymać zarówno imperializm wielkich mocarstw gospodarczych, jak i militarną hegemonię Stanów Zjednoczonych. Taki front antyimperialistyczny nie przeciwstawiałby ludów Południa ludom Północy. Wręcz przeciwnie, tworzyłby on podstawę globalnego internacjonalizmu, który łączyłby je wszystkie w budowie wspólnej, zróżnicowanej cywilizacji.
III. Cele długofalowe i propozycje działań bieżących
Aby możliwe było przejście od świadomości zbiorowej do powstania zbiorowych, społecznych, różnorodnych i wielobiegunowych aktorów zmiany, zawsze trzeba precyzyjnie określać zagadnienia, w ramach których formułowane byłyby strategie i konkretne propozycje. Zagadnienia ujęte w Apelu z Bamako dotyczą następujących dziesięciu obszarów, wśród których znajdują się zarówno cele długofalowe, jak i propozycje działań bieżących: politycznej organizacji globalizacji; ekonomicznej organizacji systemu światowego; przyszłości społeczności chłopskich; budowy zjednoczonego frontu pracowników; regionalizacji dla dobra społeczeństw; demokratycznych rządów w społeczeństwach; równości płci; zrównoważonego wykorzystywania naturalnych zasobów planety; demokratycznego zarządzania mediami oraz różnorodności kulturowej; demokratyzacji organizacji międzynarodowych.
Apel z Bamako jest zaproszeniem skierowanym do wszystkich walczących organizacji, które reprezentują przytłaczającą większość ludzi - na którą składają się klasy pracujące z całego świata - do wszystkich wykluczonych z neoliberalnego systemu kapitalistycznego, wreszcie do wszystkich ludzi i sił politycznych, którzy popierają te zasady. Jest to zaproszenie do wspólnego wysiłku mającego na celu urzeczywistnienie nowej świadomości zbiorowej jako alternatywy dla obecnego systemu nierówności i zniszczenia.
tłumaczenie: Michał Kruszelnicki
Wojciech Kruszelnicki
przekład przejrzał: Marcin Starnawski
Tłumaczenie pochodzi z pisma "Recykling Idei".
