25 lat temu wprowadzono stan wojenny

[2006-12-13 00:52:09]

Nie wiemy, i pewnie nigdy nie dowiemy się ze stuprocentową pewnością, czy sowieckie wojska weszłyby, czy nie weszły, aby zatrzymać przemiany w Polsce. Wiemy natomiast na pewno, jaki był bezpośredni skutek decyzji junty Jaruzelskiego. Solidarność - liczący miliony członków ruch społeczny, walczący o demokratyzację socjalizmu - została skutecznie rozbita. Odbudowany po kilku latach związek był już tylko cieniem samego siebie. NSZZ "Solidarność" nigdy nie wróciła do ambitnego programu z 1981 roku, w którym zapowiadała budowę ustroju opartego o połączenie samorządności pracowniczej, demokratycznego planu centralnego i elementów rynku.

Wojciech Jaruzelski stłumił zorganizowany ruch pracowniczy, który mógłby stawić opór neoliberalnym reformom przełomu lat 80. i 90. Dzięki temu nie niepokojony przez nikogo premier PRL Wilczek mógł rozpocząć odbudowę kapitalizmu. Czynił to zresztą z taką neoficką gorliwością, że do dziś jest wspominany z sentymentem przez rynkowych ortodoksów pokroju Korwina-Mikke.

Obrońcy Jaruzelskiego oburzają się za bezrefleksyjne porównywanie go do Pinocheta. Zapewne - nie ta brutalność, nie ta liczba ofiar. Schemat, w którym armia tłumiła niezależny ruch pracowniczy, by zapewnić warunki do budowy antyspołecznego modelu gospodarczego, był jednak bliźniaczo podobny w jaruzelskiej Polsce i w Chile.

Adrian Zandberg

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku przestały działać telefony, a telewizja nie nadawała programu. Od rana wielokrotnie emitowano przemówienie Prezesa Rady Ministrów gen. Wojciecha Jaruzelskiego, który informował o wprowadzenia przez Radę Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju i ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, pozakonstytucyjnego organu administrującego.

W nocy trwały już zatrzymania działaczy opozycyjnych w tym większość kierownictwa Solidarności z Lechem Wałęsą, których internowano, a wraz z nimi poprzednie kierownictwo PZPR z Edwardem Gierkiem na czele. Wprowadzono godzinę milicyjną. Odwołano zajęcia w szkołach i uczelniach wyższych. Zawieszono działanie większości organizacji społecznych. Zaprzestano emisji prasy za wyjątkiem Trybuny Ludu i Żołnierza Wolności oraz 16 lokalnych dzienników partyjnych. Stany Zjednoczone odpowiedziały na wprowadzenie stanu wojennego sankacjami gospodarczymi wobec Polski.

W trakcie obowiązywania stanu wojennego doszło m.in. do tragicznej w skutkach pacyfikacji w Kopalni Wujek w wyniku której zginęło 9 górników, a 21 zostało rannych. W sumie liczbę ofiar stanu wojennego szacuje się na 44 osoby.

W latach 80-tych generał Jaruzelski uzasadniał wprowadzenie stanu wojennego głównie sytuacją wewnętrzną i radykalizowaniem się Solidarności oraz anarchizacją życia społecznego. Obecnie do tych argumentów dołączyły te o możliwości interwencji zbrojnej państw Układu Warszawskiego.

Stan wojenny dzieli Polaków. W różnych badaniach opini publicznej liczba osób uznających za słuszne jego wprowadzenie jest podobna do osób odmiennego zdania. Według najnowszego badania Pentora, tylko 45 proc. Polaków potrafi wskazać dokładną datę tych wydarzeń.

Trudna w ocenie jest także zgodność wprowadzenia stanu wojennego z Konstytucją PRL.

Generał Wojciech Jaruzelski wielokrotnie wyrażał żal za cierpienia ofiar stanu wojennego, brał na siebie pełną odpowiedzialność za wszystkie wydarzenia i czyny swoich podwładnych i prosił o wybaczenie poszkodowanych i ich rodziny.

Stan wojenny zawieszono 31 grudnia 1982 roku i zniesiono 22 lipca 1983 roku.

Grzegorz Ilnicki

lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:

Piotr Ikonowicz: Jestem przerażony

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

25 lat temu wprowadzono stan wojenny

lewica.pl w telefonie

27 listopada: