Słowacja - Gašparović zwycięzcą wyborów prezydenckich

Słowacja: Gašparović zwycięzcą wyborów prezydenckich

[2009-04-07 19:59:49]

Urzędujący prezydent, Ivan Gašparović, popierany przez dwa największe stronnictwa rządzącej na Słowacji koalicji - SMER-Socjaldemokrację (Smer - sociálna demokracia) oraz Słowacką Partię Narodową (Slovenská národná strana) zdobył 55,53 proc. głosów. Jego kontrkandydatka, Iveta Radičova, wystawiona przez trzy ugrupowania opozycyjne - Słowacką Unię Chrześcijańsko-Demokratyczną - Partię Demokratyczną (Slovenská demokratická a kresťanská únia - Demokratická strana), Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (Kresťanskodemokratické hnutie) oraz skupiającą słowackich Węgrów Partię Koalicji Węgierskiej (Strana maďarskej koalície - Magyar Koalíció Pártja) uzyskała 44,46 proc. poparcia. Frekwencja w drugiej turze wyborów przekroczyła 51 proc.

Żaden z pięciorga przegranych polityków z pierwszej tury głosowania nie przekazał oficjalnie swojego poparcia na rzecz Gašparovića bądź Radičovej. Kierowana przez Vladimira Mečiara, byłego premiera Słowacji w latach 90. Partia Ludowa-Ruch na Rzecz Demokratycznej Słowacji (Ľudová strana - Hnutie za demokratické Slovensko), która postanowiła złamać solidarność koalicji rządowej poprzez wystawienie własnego kandydata, również nie wezwała swoich członków do podjęcia konkretnej decyzji politycznej w drugiej turze. Obu polityków dzielą głębokie urazy personalne. Obecny prezydent był bowiem przez całą minioną dekadę jednym z najbliższych współpracowników byłego premiera, a w latach 1994-98 był przewodniczącym słowackiego parlamentu z ramienia jego partii. Tuż przed wyborami parlamentarnymi w 2002 roku, Gašparović zdecydował się na odejście z partii po konflikcie o kształt list wyborczych. Założonemu przez niego ugrupowaniu o bliźniaczo podobnej nazwie - Ruch na Rzecz Demokracji (Hnutie za demokraciu) nigdy nie udało się jednak przekroczyć progu wyborczego. Kolejnym konfliktem pomiędzy tymi politykami były poprzednia kampania prezydencka w 2004 roku, gdy obaj stanęli przeciwko sobie w II turze. Uchodzący za faworyta były premier niespodziewanie przegrał wówczas z Gašparovićem.

Ocenia się jednak, że zarówno elektoratowi LS-HZDS, jak i wyborcom dwóch kandydatów lewicowych - Dagmar Bollovej i Milanowi Sidorowi bliższa niż liberalny program Radičovej wydała się oferta Gašparovića i w sobotnim głosowaniu to właśnie na urzędującego prezydenta zdecydowali się oddać swoj głos.

Podczas kampanii wyborczej, Gašparović był widoczny na wspólnych plakatach z premierem Robertem Fico, podpisanych "Razem dla Słowacji" bądź też głównym hasłem urzędującego prezydenta: "Myślę narodowo, czuję socjalnie". Do haseł społecznych odwoływało się również hasło Radičovej - "Jest nas wielu, którzy chcą sprawiedliwej Słowacji". Większość słowackich komentatorów zgadza się, że kampania przebiegała stosunkowo niemrawo.

Najbardziej emocjonującym akcentem kampanii stały się niepodziewanie kwestie światopoglądowe. Już przed pierwszą turą głosowania, Radičova zraziła część swojego potencjalnego elektoratu, popierając prawo do aborcji oraz legalizację związków homoseksualnych. W związku z tym głosy krytykujące kandydatkę centroprawicy padły z ust kilku hierarchów słowackiego Kościoła katolickiego, m.in. biskupa diecezji bańsko-bystrzyckiej Rudolfa Balaža oraz biskupa Spisza Františka Tondry. Znaczna część elektoratu katolickiego poparła więc w pierwszej turze kandydata konserwatywnej prawicy Františka Mikloškę lub od razu przeniosła swoje głosy na Gašparovića, który w kampanii podkreślał swoją chrześcijańską orientację i związki z Kościołem.

Decydującym czynnikiem, który wpłynął na ponowny sukces urzędującej głowy państwa było najprawdopodobniej poparcie udzielone przez dwa główne stronnictwa słowackiej koalicji rządowej. Socjaldemokratyczno-ludowo-narodowy rząd Roberta Fico, głoszący w swoim programie budowę państwa socjalnego cieszy się bowiem niesłabnącym poparciem większości Słowaków. Według sondaży bratysławskich pracowni badań społecznych, w marcu br. partię SMER, którą kieruje premier popierało ponad 43 proc. badanych, a jej głównego centroprawicowego konkurenta - Słowacką Unię Chrześcijańsko-Demokratyczną - Partię Demokratyczną (SDKU-DS) byłego premiera Mikulaša Dzurindy - zaledwie 12 proc. Kandydatura opozycji kojarzyła się wielu wyborcom z neoliberalną polityką ekonomiczną rządzących w latach 1998-2006 dwóch gabinetów Dzurindy. W dobie globalnego kryzysu, większość Słowaków skłania się bowiem ku rozwiązaniom zapewniającym bezpieczeństwo socjalne.

Słowacki prezydent urodził się w 1941 roku w niewielkim miasteczku Poltár w kraju bańskobystrzyckim. Z zawodu jest profesorem prawa. Posiada chorwackie korzenie. Jego ojciec Vladimir w latach 30. ubiegłego stulecia wyemigrował z okolic nadadriatyckiej Rijeki do ówczesnej Czechosłowacji. Od kilkudziesięciu lat jest żonaty z Silvią Benikovą, z którą ma dwoje dzieci. W styczniu br. został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego.

Waldemar Chamala