Artur Banaszewski - Lewica a polska młodzież

Ostatnimi czasy coraz częściej zacząłem rozmawiać ze znajomymi na temat przyszłości. Nie dziwota, wszakże podobnie jak ja i oni niedługo przystąpią do wyborów liceów, co jest kwestią istotną. W tych rozmowach centralną kwestią okazały się być perspektywy rozwoju dla młodych Polaków, co jest nierozerwalnie związane z obecną sytuacją w Polsce. Chciałbym tutaj zaprezentować punkt widzenia oraz obawy najmłodszej części polskiego społeczeństwa, która dopiero wybiera swoje miejsce do startu w dorosłe życie. Wkraczając w problemy współczesnej Polski, młodzież kształtuje swoje poglądy na świat. Centralnym pytaniem jest, w jaki sposób je ukształtuje. Czy lewicowe ideały są bliskie współczesnej młodzieży? I czy Lewica jest w stanie przekonująco odpowiedzieć na problemy młodych ludzi? Otóż jestem pewien, że tak. Problemem jest to, że młodzież w rzeczywistości nie zna prawdziwej Lewicy i jej postulatów.

Wyzwań i problemów przed młodymi ludźmi stoi wiele. Centralnym problemem jest zdobycie wykształcenia, które pozwoli na otrzymanie wymarzonej pracy. Oczywiście w tym prostym planie znajduje się masa zawiłości i przeciwności losu, bezpośrednio związanych z kształtem obecnego systemu w Polsce. Jest ich niestety wiele, i sęk w tym, że młodzi ludzie nieuchronnie będą zmuszeni się z nimi zmierzyć. Począwszy od coraz szerszych opłat za studia, które jak odpłatność za drugi kierunek studiów ograniczają możliwości kształcenia się uczniów średnich. Młodzież zdaje sobie sprawę z tego że uderza to w ich interesy, i zadaje pytanie, dlaczego musi tak być. Niestety, jedyną odpowiedzią dla nich są telewizyjne wystąpienia prof. Balcerowicza który grzmiącym głosem wzywa do cięcia wydatków i równoważenia budżetu, oraz wystąpienia prezesa Kaczyńskiego który krytykuje wszystkich za wszystko. Lewica kojarzy im się jedynie z kolorowymi flagami i niechęcią do Kościoła. Kiedy pyta się ich o to, czy znają jakieś inne lewicowe postulaty, choćby ekonomiczne czy społeczne, dziwią się... W tej sytuacji młodzi ludzie którzy poszukują rozwiązań i odpowiedzi na problemy społeczeństwa natrafiają na prawicowe tory ku katastrofie. Jedną ich szyną jest PiS, a drugą PO.

Istniejący monopol dwóch prawicowych partii w Polsce jest jednym z głównych przyczyn które uniemożliwiają zapoznanie się młodzieży z Lewicą. Polska debata publiczna, sprowadzająca się do personalnych oskarżeń oraz walki o symbole skutecznie zniechęca młodych ludzi do całej sfery sfery publicznej. Zamiast rozwiązywania konkretnych problemów dotyczących społeczeństwa, jak na przykład przerażający wyzysk pracowników w Polsce czy wykluczenie społeczne, oferuje się im walkę o pamięć o Smoleńsku. Również dwa główne obozy prawicowe, jak i mainstreamowe media nieprzerwanie podsycają nienawiść do wszystkiego co związane z minionym ustrojem. W kulturze ostatnich 20 lat, która dociera do młodzieży, okres PRL-u to niezmiennie czas powszechnej szarości i deptania wolności. Krytyka minionej rzeczywistości którą słyszy dziś młodzież jest oczywiście ślepa, żywiołowa i wybitnie nierzeczowa. Wystarcza jednak, aby wzbudzić w niej niechęć do wszystkiego co publiczne i państwowe. W połączeniu z poziomem polskiej debaty publicznej rodzi to w młodych ludziach przekonanie, że wszystko co związane z państwem, jest złe. Ten sposób myślenia, funkcjonujący w polskim społeczeństwie od czasu upadku PRL-u jest wciąż podtrzymywany, co odciąga młodzież od działalności społecznej. Zamiast tego oferuje się im osobisty sukces i karierę w oferującej wspaniałe możliwości gospodarce rynkowej.

Wizja "amerykańskiego snu" jest głęboko zakorzeniona w świadomości polskiej młodzieży. Ci, którzy zdają sobie sprawę z własnych możliwości w większości przypadków spróbują swych sił w zdobyciu kariery. I znów wielka jest w tym zasługa obecnie panującej kultury wśród młodzieży. Gdy młodzież wychodzi ze szkoły przesiąkniętej bogoojczyźnianą ideologią, znajduje azyl w kulturze dyktowanej przez koncerny medialne. Programy telewizyjne w stylu "Mam talent" przekonują młodzież, że każdy może niczym za machnięciem czarodziejskiej różdżki stać się sławny i bogaty. Młodzi ludzie są pod bardzo dużym wpływem tej wizji. Oczywiście nie wszyscy zadecydują się zostać artystami. Niektórzy w przyszłości próbują zostać dziennikarzami, prawnikami, a część będzie próbować swych sił w biznesie. Nie biorą oni pod uwagę żadnych przeszkód. Wiedzą, że dostęp do dobrze płatnych zawodów jest trudny, są jednak zdolni i zdeterminowani, by odnieść sukces. Wszakże w gospodarce rynkowej przetrwają tylko najlepsi. I to jest główny bodziec do podtrzymywania "wyścigu szczurów", który zaczyna powoli na stałe wpisywać się w świadomość młodej części społeczeństwa. Zbyt rozbudowany indywidualizm wśród tych młodych ludzi, którzy w przyszłości będą stali w pierwszym szeregu polskiego społeczeństwa jest o tyle niepożądany, że podkopuje on poczucie wspólnoty i solidarności wśród ludzi, bez którego nie ma mowy o Lewicy. Burzy on jedność i postuluje konkurencję między członkami społeczeństwa w imię osiągnięcia osobistej korzyści zamiast kooperacji dla wspólnego dobra. Młodzież ulega tej pokusie kapitalizmu, bowiem każdy wierzy, że to jemu uda się osiągnąć sukces.

Jest powód, dla którego o tym piszę. Przykłady te bowiem pokazują, że fundamenty, na których stoi świadomość współczesnej młodzieży, która jeszcze nie rozpoczęła dorosłego życia, lecz zrobi to lada moment, są niezwykle chwiejne. Oczywistym jest, że jedynie część zrealizuje swe marzenia w obecnym systemie, a skala nierówności dochodowych każe sądzić, iż będzie to ta mniejsza część. Otóż cele i wartości którymi kieruje się to pokolenie, które urodziło się i wyrosło po 1989 roku są złudne. Wyrosło ono w atmosferze euforii po zwycięstwie kapitalizmu nad komunizmem, na dodatek w kraju, który to zwycięstwo zapoczątkował. Obecny system ekonomiczny, który sprzyja istnieniu wielkich rozpiętości dochodowych i wzrostowi nierówności oraz system polityczny, który służy odciąganiu uwagi społeczeństwa od palących zagadnień i rzeczywistych problemów skutkują tym, że jesteśmy krajem dla bogatych. Bogatym jest podporządkowana polityka naszego kraju a problemy dotyczące ogółu społeczeństwa są konsekwentnie pomijane i spychane na bok. Jednak ta część społeczeństwa, która dorastała już w nowej, ukształtowanej rzeczywistości swój pogląd na świat zbudowała w oparciu o wartości kapitalizmu. Jej zetknięcie się z problemami wywoła frustrację i rozgoryczenie, i sprawi, że zaczną zadawać pytania, dlaczego tak jest, czy może być lepiej. Nieprzypadkowo to właśnie młodzi Polacy decydują się na życie poza granicami kraju. Prawica nie będzie w stanie udzielić im żadnych nowych odpowiedzi. Lewica zaś owszem, ponieważ problemy które dotykają społeczeństwo są bezpośrednio wynikiem kształtu obecnego polskiego systemu ukształtowanego w duchu neoliberalizmu.

Przez ostatnie 20 lat historii naszego kraju panowało wiele rządów, jednak one wszystkie stosowały bardziej lub mniej neoliberalną politykę. Efekty tej polityki widzimy dziś bardzo wyraźnie, i to one są przyczyną problemów polskiego społeczeństwa, które zaczną niedługo dotyczyć całego pokolenia wychowanego całkowicie w III RP. Obecna młodzież zetknie się z tymi problemami co z pewnością wywoła jej niezadowolenie. Gdy rozmawiamy z młodymi ludźmi o polityce i kształcie naszego kraju widzimy wyraźnie, że nie są oni z niego zadowoleni. Problemem jest to, że nie potrafią oni swoich poglądów wyrazić. Są rozczarowani ze statusu quo zbudowanego przez główne partie prawicowe, które nie dbają o ludzi. Odczuwają wstręt do wszechobecnej pogoni za zyskiem, są niezadowoleni z podłych płac i niesprawiedliwego traktowania pracowników w prywatnych przedsiębiorstwach, oraz oburza ich pycha i obłuda Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Pomimo tego, że polska młodzież jest wychowywana w oparach prawicowego poglądu na świat, lewicowe wartości są jej bardzo bliskie, a jedyną kwestią do rozwiązania w tej sprawie jest to, że sobie z tego nie zdają sprawy.

Lewica ma w chwili obecnej wszystkie niezbędne narzędzia merytoryczne, aby przedstawić polskiej młodzieży problemy współczesnej Polski, a co więcej, aby zaproponować pewny program ich rozwiązania. Na całym świecie neoliberalizm stał się w ostatnich latach obiektem wielkiej krytyki. Naomi Klein w swych znakomitych książkach przenikliwie przedstawiła jego powstanie oraz skutki ekspansji zarówno dla poszczególnych związków zawodowych i społeczności, jak i całych społeczeństw. Również krytyka liberalnych praktyk w książkach Josepha Stiglitza to potężny oręż w walce z neoliberalizmem, który pokazuje, że są inne, efektywniejsze i służące powszechnemu dobrobytowi drogi rozwoju gospodarczego. Z kolei skandynawski model gospodarczy pomimo kryzysu, który został wywołany przez zbytnią pewność w mechanizmy samoregulującego się rynku wciąż daje pewność, że istnieją alternatywy dla obecnego kształtu naszego państwa i świata. Polska młodzież o nich nie wie. Młodzież nie wie, że możliwy jest inny, sprawiedliwy świat. Ale gdy się o tym dowie, będzie miała determinację i ambicję, aby go zmienić na lepsze.

Artur Banaszewski

Tekst otrzymał wyróżnienie w konkursie na artykuł organizowanym przez portal Lewica.pl.

Piotr Ikonowicz: Jestem przerażony

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Artur Banaszewski: Lewica a polska młodzież

lewica.pl w telefonie

27 listopada: