Słuchając wypowiedzi polskich polityków, można odnieść wrażenie, że zielona transformacja będzie sprawiedliwa tylko wtedy, gdy będzie powolna....
Oboje współprzewodniczący partii Die Linke − Janine Wissler i Martin Schirdewan − opublikowali...
Wielka Brytania jest świadkiem brutalnych, antyimigranckich zamieszek i ataków, które rozpoczęły się w angielskiej miejscowości Southport po tym jak...
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Mariusz Urbanek: Wszechstronnie niewygodny Różewicz
B. Gajdzik, A. Janociński, A. Magiera: Jak się zakłada związek w instytucji kultury?
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Jarosław Pietrzak: Napoleon, któremu o nic nie chodziło
Ta krótka prezentacja politycznego status quo dość dobrze ilustruje problem, jaki partie lewicowe, czy szerzej - progresywne - mają nad Wisłą. Poziom ekonomicznego analfabetyzmu, jaki występuje w polskiej debacie publicznej przygnębia. Dziś można wmówić osobie ledwo wiążącej koniec z końcem, że zwiększenie podatków najbogatszym, dzięki czemu budżet państwa miałby więcej pieniędzy m.in. na aktywną politykę rynku pracy, wyższe świadczenia rodzinne czy dla bezrobotnych to bandytyzm. Osoby kwestionujące taki tok myślenia, nawet wyposażone w przyzwoite argumenty, wybierają się na wojnę Dawida z Goliatem. Kiedy w jednym z tekstów skrytykowałem pomysły ekonomiczne mieniącego się lewicowcem Janusza Palikota, obnażając fakt zdawać by się mogło dość oczywisty, a mianowicie taki, że jest zwykłym, neoliberalnym populistą, jednym z pytań-stwierdzeń, które pojawiało się w komentarzach było to, czemu wypowiadam się na tematy ekonomiczne, nie posiadając stosownego wykształcenia. Co ciekawe, w debacie publicznej słyszy się peany na cześć ekonomicznego wizjonerstwa ministra Michała Boniego, sypiącego a to strategią "Polska 2030", a to raportem "Młodzi 2011", będącego z grubsza (jeszcze kilka lat studiowania przede mną) takim samym kulturoznawcą, jak i moja skromna osoba.
Stereotypy dotyczące tego, jak funkcjonuje świat, potrafią być dojmująco bezrefleksyjne. Całkiem niedawno śledzony przeze mnie na jednym z portali społecznościowych dziennikarz ekonomiczny obwieścił hiobową wieść - rząd podniósł płacę minimalną na przyszły rok do zawrotnej wysokości 1.500 złotych brutto, więc możemy szykować się na wzrost bezrobocia. Na moje - zadane w neutralnym tonie - pytanie na temat tego, czy dysponuje danymi dotyczącymi wpływu poprzednich podwyżek płacy minimalnej na wzrost bezrobocia, odpowiedział rozbrajająco, że nie ich nie zna. Zupełnym przypadkiem dotarłem do tych danych, które znalazłem w... najnowszym programie wyborczym PO. W 2005 roku, kiedy płaca minimalna brutto wynosiła 849 złotych, stopa bezrobocia wynosiła na początku roku 19%. W 2011, gdy urosła do 1386 złotych - 12,8% w pierwszym półroczu. Oczywiście że po drodze zdarzały się zmiany, które mogły stymulować zatrudnienie, przynajmniej wedle neoliberalnej ortodoksji, takie jak np. obniżka składki rentowej, jednak trudno w obliczu takich danych formułować tak daleko idący wniosek, jak wyciąganie automatycznej korelacji między wzrostem płacy minimalnej a spadkiem poziomu zatrudnienia, pomijając takie kwestie, jak chociażby pobudzanie popytu wewnętrznego poprzez podwyżkę płac. Swoją drogą na temat tego, z jaką lekkością Platforma Obywatelska wrzuca do swoich opracowań wykresy, które po chwili analizy dowodzą rzeczy zupełnie odwrotnych, niż chciałaby partia Donalda Tuska, można by zresztą napisać całkiem interesującą rozprawę naukową.
Wszystkie te poruszone przeze mnie kwestie mogą wydawać się abstrakcyjne dla odpowiedzi na pytanie, dlaczego w Polsce nie ma lewicy, dla mnie wydają się jednak kluczowe. Lata neoliberalnej indoktrynacji sprawiły, że opinia publiczna przyjęła założenie, według którego nauka społeczna, jaką jest ekonomia, winna być traktowana, jak mieszanka religii i nauki ścisłej, z jej własnymi prawami i dogmatami. Niezwykle trudno jest przekonać obywateli do większego zaufania wobec innych, czego efektem eksplozja grodzonych osiedli, że budżet państwa funkcjonuje nieco inaczej niż budżet domowy, a mierzenie makroekonomicznych efektów zmiany podatkowej poprzez pryzmat pojedynczego przedsiębiorstwa, delikatnie mówiąc, ma swoje ograniczenia. Z tego punktu widzenia - rzeczywistości, w której już nie tylko lewicowe myślenie, ale samodzielne myślenie w ogóle bywa towarem deficytowym - poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o to, w jaki sposób zbudować progresywną ofertę polityczną dla prawicowego status quo wydaje się zadaniem tytanicznym.
Niedawno prowadziłem prace programowe nad nowymi uchwałami i programem wyborczym Zielonych. Na własne oczy przekonałem się, jak wiele udało się nam dokonać w ciągu lat - od pozycji ubogiego, ekologicznego krewnego Unii Wolności, do głównego nurtu europejskiej ekopolityki. Jestem przekonany, że Zielony Nowy Ład - publiczne inwestycje w przyjazną środowisku przemianę gospodarki, tworzenie nowych, trwałych miejsc pracy w takich sektorach, jak energetyka odnawialna, transport zbiorowy czy energooszczędne budownictwo, inwestycje we wspólne dobro, jakim jest ochrona zdrowia czy edukacja - może przyczynić się do budowy lepszego, bardziej egalitarnego społeczeństwa. Wydaje mi się, że jest to to niezbędne przewartościowanie w lewicowej polityce, jakiego potrzebujemy w dzisiejszych czasach. Jak mawiamy, odrzucając stereotypy, zielony to dojrzały czerwony.
Sęk w tym, że by w ogóle budować polityczną alternatywę, trzeba umieć przełożyć język wielkich idei na atrakcyjną narrację dotyczącą codziennego życia. W innych krajach, mniej dotkniętych neoliberalnym ukąszeniem, z nieprzerwanymi tradycjami ruchów postępowych, przestrzeń do artykulacji takich marzeń jest znacznie szersza. Nad Wisłą, gdzie - jak trafnie zauważył Adam Ostolski - nadal bardziej ceni się tanią pracę niż innowacyjne myślenie, tej przestrzeni jest znacznie mniej. Z tej perspektywy większym niż rzekoma nieprzystawalność kwestii kulturowych i społecznych, lansowana przez część środowisk lewicowych, jest po prostu brak umiejętności artykulacji własnych interesów i aspiracji przez szerokie rzesze polskiego społeczeństwa. Zabetonowana scena polityczna nie ułatwia przełamania tego marazmu. Oznacza to konieczność albo politycznych kompromisów, albo pogodzenia się z długim marszem i budową społecznej świadomości. Moim zdaniem obie te drogi mają swoje szanse i ograniczenia, a środowiska, wybierające jedną z nich nie powinny obrażać się na drugie. Można się różnić, ale kłótnie na kanapach - choć z pewnością widowiskowe - zmieniają rzeczywistość w sposób znacząco mniejszy, niż kłótnie na Wiejskiej. Pamiętajmy o tym.
Bartłomiej Kozek
Autor jest członkiem Zarządu Krajowego Zielonych 2004, koordynatorem grupy roboczej do spraw polityki społecznej i usług publicznych wewnątrz partii, publicystą magazynu "Zielone Wiadomości", współpracownikiem Zielonego Instytutu - think-tanku promującego zieloną politykę w Polsce.
Tekst ukazał się na stronie Nowe Peryferie (www.nowe-peryferie.pl).
