Paul Newberry - Thatcher - najbardziej znienawidzona premier w historii

W dniu 8 kwietnia zmarła Margaret Thatcher, znienawidzona była premier Wielkiej Brytanii. Podczas gdy brytyjskie media, będące w rękach zamożnych przyjaciół biznesowych Partii Konserwatywnej, publikowały niezliczone artykuły wychwalające Thatcher i jej osiągnięcia, mieszkańcy Brytanii zareagowali zupełnie inaczej. Tego wieczoru w całym kraju ludzie świętowali jej śmierć w pubach i na spontanicznych imprezach ulicznych. Grała muzyka, ludzie tańczyli przy ogniskach, a nawet odpalali sztuczne ognie. Do końca tygodnia piosenka "Ding Dong The Witch Is Dead” („Ding dong wiedźma nie żyje”) z klasycznego filmu z Czarnoksiężnik z Oz osiągnęła numer dwa na liście przebojów w Wielkiej Brytanii.

Wiadomości o ustaleniach pogrzebowych dla Thatcher – ceremonii, która będzie kosztować podatników skandaliczną cenę ponad 10 milionów funtów, rozwścieczyły ludzi, zwłaszcza, że suma ta jest wydana na jej pogrzeb w czasie wprowadzania brutalnych cięć socjalnych. Według ideologii Thatcher rynek powinien mieć możliwość przejęcia wszystkiego. Dlatego nie dziwi fakt, że petycja w Internecie z żądaniem prywatyzacji pogrzebu zgromadziła ponad 33 tysiące podpisów w ciągu kilku godzin po jej śmierci. Według jednego z sondaży opinii, 60% Brytyjczyków sprzeciwiało się płaceniu za pogrzeb Thatcher.

Również w Polsce media powtarzają tę samą starą historię o tym, jak Thatcher sprawiła, że Wielka Brytania stała się wielka ponownie. Minister Sikorski chce wznieść pomnik Thatcher, a Rada Miasta Warszawy postanowiła nazwać rondo jej imieniem. Skoro Thatcher była tak wspaniała, jak media i politycy chcieliby nam wmówić, dlaczego brytyjscy pracownicy zareagowali w taki sposób? Aby odpowiedzieć na to pytanie, konieczne jest wyjście poza mit przedstawiany przez media i rozważyć prawdziwe dziedzictwo thatcheryzmu.

Koniec powojennego konsensusu

Po Drugiej Wojnie Światowej w Wielkiej Brytanii zostały wdrożone daleko idące reformy. Rząd stworzył Krajową Służbę Zdrowia (National Health Service - NHS), znacjonalizował górnictwo, rozszerzył dostęp do edukacji oraz zwiększył wsparcie dla ubogich, słabych i starszych przez stworzenie systemu zasiłków i emerytur. Dzięki tym reformom, polepszył się poziom życia milionów ludzi. Było to możliwe dzięki długiemu okresowi powojennego boomu ekonomicznego, który trwał prawie trzy dekady.

Jednak w połowie lat siedemdziesiątych boom dobiegł końca i kryzys naftowy wywołał wzrost inflacji. Ataki na poziom życia i warunki pracy wywołały szereg strajków, przede wszystkim strajk górników w 1972 roku, a następnie drugi strajk górników w roku 1974, który ostatecznie doprowadził do upadku konserwatywnego rządu Edwarda Heatha. Rząd laburzystów zastąpił Heatha, ale bezrobocie, stagnacja i strajki trwały.

W rezultacie klasa panująca postanowiła porzucić strategię społecznego konsensusu, którą prowadziła po Drugiej Wojnie Światowej, i rozpocząć brutalną ofensywę na klasę robotniczą i jej organizacje w celu zwiększenia kawałka tortu dla kapitalistów. To na podstawie tego programu Thatcher doszła do władzy w 1979 roku, po zakończeniu długiego powojennego boomu. Jednak jej program - który później stał się znany jako neoliberalizm – był przedstawiany jako zbiór idei „zdrowego rozsądku” dotyczących gospodarki. Centralną ideą była zasada laissez faire – idea, że rynek powinien mieć możliwość kierowania każdym aspektem działalności człowieka bez ingerencji państwa. Ta zasada stała się uzasadnieniem dla prywatyzacji, nie tylko przemysłu państwowego, ale także szpitali, szkół, środków transportu publicznego i usług publicznych.

Jedną z konsekwencji tego podejścia była tak zwana polityka opieki w społeczności dla osób chorych psychicznie. W praktyce oznaczało to zamknięcie szpitali psychiatrycznych i wyrzucenie ponad 20.000 osób psychicznie chorych na ulice, aby walczyły o swoje. Poziom „opieki” był zerowy. Bezdomność wzrosła podczas rządów Thatcher, a w dużych miastach Wielkiej Brytanii widok ludzi śpiących w nocy w drzwiach sklepów w śpiworach lub kartonach stał się normą. Jedną z dzielnic Londynu, gdzie w nocy spały setki bezdomnych, nazywano potocznie „kartonowym miastem”.

Kolejną istotną częścią tej ideologii była wolność jednostki od ingerencji państwa. Jednak w praktyce oznaczało to wolność dla bogatych i potężnych, aby mogli bezkarnie wyzyskiwać resztę społeczeństwa. Wdrożono proces deregulacji, który doprowadził do erozji praw pracowniczych w miejscu pracy oraz spadku bezpieczeństwa i higieny pracy. Ale być może najbardziej katastrofalna była deregulacja finansów i bankowości, pozwalająca na nadużycia w instytucjach finansowych i pojawienie się bańki kredytowej, które ostatecznie doprowadziły do krachu finansowego w 2008 roku.

Thatcher wprowadziła zasadę chciwej pogoni za zyskiem w każdym aspekcie życia. Chciwość, samolubność i egoizm, zamiast być uważane za wady, okrzyknięto cnotami, które powinny być wspierane i promowane. Wszelkie oznaki współpracy, empatii i inicjatywy zbiorowej zostały stłumione. Jedynym przejawem empatii, który był tolerowany, było poparcie zwykłych ludzi dla organizacji charytatywnych –za każdy grosz ofiarowany przez społeczeństwo na cele charytatywne, na przykład w celu wypełnienia luki w budżecie oświaty lub ochrony zdrowia, Thatcher wprowadzała dalsze cięcia wydatków państwa.

Od samego początku swojej kariery Thatcher przeprowadzała bezlitosne cięcia. Każde dziecko w szkole podstawowej, niezależnie od dochodu rodziny, otrzymywało butelkę mleka codziennie rano. Było to niezbędne, aby zagwarantować, że wszystkie dzieci otrzymają minimum wyżywienia. Jednak, gdy była ministrem edukacji w rządzie Heatha na początku lat 70-tych, Thatcher zlikwidowała bezpłatne mleko w szkołach. Z tego powodu otrzymała przydomek „Thatcher, milk Snatcher” (Thatcher, złodziejka mleka).

Brak cudu ekonomicznego

„Ale polityka Thatcher postawiła Wielką Brytanię na nogi.” Jest to kłamstwo, które było nieustająco powtarzane w ciągu ostatniego tygodnia. Po pierwsze, argument, że Thatcher była odpowiedzialna za cud gospodarczy, jest całkowicie fałszywy. Kiedy Thatcher doszła do władzy w 1979 roku, bezrobocie wynosiło około miliona. W ciągu kilku lat pojawiło się ponad trzy i pół miliona oficjalnych bezrobotnych. Prawdziwa liczba bezrobotnych, biorąc pod uwagę rządowe manipulacje statystyczne, wynosiła około pięciu milionów! Thatcherowska polityka okrutnych cięć budżetowych pogłębiła recesję, która panowała w Wielkiej Brytanii na początku lat 80-tych, podobnie, jak neoliberałowie, którzy wymuszają ostre cięcia na Grecji, pogłębili dziś kryzys gospodarczy w tym kraju. Podczas recesji w 1980 i 1981 roku, produkcja przemysłowa w Anglii spadła o 30%!

Jednocześnie przemysł ciężki, taki jak górnictwo i hutnictwo, został celowo zniszczony, podczas gdy przemysłowi przetwórczemu pozwolono upaść w czasie recesji na początku lat 80-tych. Dla Thatcher, produkcja przemysłowa miała być zastąpiona przez rozszerzenie sektora finansowego i sektora usług. W wyniku tego pojawił się słynny „podział północno-południowy”, ze stosunkowo zamożną ludnością w południowo-wschodniej Anglii i głęboką depresją w zubożałej północnej Anglii, Walii i Szkocji.

Całe pokolenie młodych ludzi zostało wysłane na śmietnik, bez pracy i bez przyszłości. Thatcher postanowiła skorzystać z tej rezerwowej armii pracy, aby obniżyć płace i warunki pracy jeszcze bardziej. Dlatego jej rząd wprowadził Youth Training Scheme - YTS (Młodzieżowy Program Szkoleń), który rzekomo miał pomóc młodym ludziom znaleźć pracę. Tak przynajmniej brzmiała oficjalna wersja. Jednak w praktyce młodzi ludzie zostali zmuszeni do przystąpienia do programu pod groźbą utraty zasiłku, jeśli nie się nie zgodzą. Gdy już przystąpili do programu, mieli pracować dla prywatnych pracodawców za darmo. Ponieważ nie byli oni oficjalnie zatrudnieni, nie mogli korzystać z takich samych praw jak inni pracownicy, takich, jak na przykład prawo wstępowania do związków zawodowych czy prawo do strajku, a ponadto, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy nie stosowały się do stażystów YTS! W efekcie doszło do wielu poważnych wypadków z udziałem stażystów YTS, z wieloma ofiarami śmiertelnymi.

Strajk górników

W 1984 roku Thatcher rozpoczęła totalną konfrontację z górnikami. Wiedziała, że jej polityka spotka się z oporem ze strony związków zawodowych, więc postanowiła, że na początku musi zniszczyć najpotężniejszy związek zawodowy, National Union of Mineworkers (Krajowy Związek Górników) w celu łatwiejszego zmuszenia pozostałych związków zawodowych do uległości. Był w tym również element zemsty, ponieważ Thatcher pamiętała, jak strajk górników w 1974 roku ostatecznie obalił poprzedni rząd Konserwatystów.

Thatcher przedstawiła swój atak skierowany na górnictwo jako konieczność ekonomiczną, jednak dane rządu, które miały pokazać, że energia jądrowa jest bardziej opłacalna niż węgiel, były celowo zmanipulowane i nie uwzględniały kosztów likwidacji elektrowni atomowych po zakończeniu ich życia operacyjnego. Co więcej, rząd wydał ponad 6 mld funtów na pokonanie strajku górników i kolejne 26 mld funtów na ostateczne zniszczenie przemysłu węglowego.

Jasne jest, że jej motywacja była polityczna, a nie ekonomiczna. Wynikiem jej krucjaty przeciwko górnikom było zniszczenie środków do życia setek tysięcy ludzi, podczas gdy całe społeczności cierpiały. Duża warstwa Brytyjczyków został skazana na życie na zasiłku lub rencie. Zamiast zwalczyć kulturę uzależnienia od świadczeń państwowych, jak hagiografowie Thatcher chcieliby, abyśmy uwierzyli, w rzeczywistości Thatcher była odpowiedzialna za stworzenie warunków, które doprowadziły do tego, że znaczna warstwa społeczeństwa żyje na stałe na zasiłkach.

Ale przykładem czystej znieczulicy Thatcher jest sposób, w jaki zapewniła ona, że podczas strajku górników, ich rodzinom odmówiono zasiłku rodzinnego, do którego wszystkie rodziny, niezależnie od dochodów, miały prawo. Rodzinom górników odmówiono nawet obowiązkowego zasiłku pogrzebowego na pochowanie zmarłych członków rodziny! Warto pamiętać całkowity brak współczucia u Thatcher, gdy media narzekają, że ludzie celebrują jej śmierć. (więcej na temat strajku górników: Historyczny strajk brytyjskich górników)

Tuszowanie tragedii Hillsborough

Thatcher działała z podobną bezduszną kalkulacją polityczną w 1989 roku, gdy 96 fanów Liverpoolu, wśród nich wiele rodzin z dziećmi, zostało zgniecionych na śmierć na Stadionie Hillsborough. Tragedia była spowodowana przez policję, która nie wiedząc, co zrobić z ogromnym tłumem przed stadionem, zmusiła kibiców do wejścia do tunelu prowadzącego na stadion. Ci, którzy zginęli, zostali zmiażdżeni w klatkach, które rząd Thatcher wprowadził do każdego klubu piłkarskiego w kraju w celu egzekwowania prawa i porządku wewnątrz stadionów. Jednak w wyniku tego środka zginęło o wiele więcej osób, niż kiedykolwiek zabili chuligani.

Następnego dnia tabloid Ruperta Murdocha, The Sun, zaatakował fanów Liverpoolu, zarzucając im, że zachowywali się jak zwierzęta i że spowodowali tragedię. Thatcher także dołączyła do chóru, atakując ludzi z Liverpoolu oraz rodziny ofiar. Jednak prawda była całkiem inna. Policja patrzyła bezczynnie, natomiast fani przeprowadzili heroiczną akcję ratowniczą, ratując życie wielu osobom. Śledztwo w sprawie przyczyn katastrofy zostało oczywiście zatuszowane przez Thatcher.

Od tego dnia mieszkańcy Liverpoolu, w tym kioskarze, bojkotują The Sun i inne publikacje Ruperta Murdocha. Rodziny ofiar Hillsborough wciąż walczą o prawdę, aby społeczeństwo dowiedziało się o roli policji i Thatcher.

Wzrost autorytaryzmu

Wiele już powiedziano w prasie o wsparciu Thatcher dla wolności. Jednak thatcherowska wolność była wolnością dla pracodawców, aby wykorzystywać i wycisnąć maksymalne zyski z siły roboczej. Ta „wolność” była wyraźnie kosztem pracowników, z których wielu stało się niewiele więcej, niż niewolnikami. Podczas, gdy z jednej strony rząd sprzedał przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i szpitale, z drugiej strony nastąpiło wzmocnienie represyjnej strony państwa. Policjanci zostali uzbrojeni i otrzymali przydomek „zbiry Thatcher”, gdyż byli stosowani do tłumienia wszelkich oznak opozycji wobec jej polityki. Prawo do protestu i strajku zostało poważnie ograniczone, zwłaszcza podczas całorocznego strajku górników z 1984/85, ale także podczas strajku pracowników drukarni i podczas licznych mniejszych sporów. Podczas tych konfliktów miała miejsce sytuacja przypominająca wojnę domową.

Rzekome wsparcie Thatcher dla wolności i demokracji może być uznane tylko za kłamstwo, gdy przyjrzymy się, kim byli jej przyjaciele i sojusznicy na arenie międzynarodowej. Thatcher była szczególnie bliskim przyjacielem brutalnego dyktatora wojskowego Augusto Pinocheta, który zamordował dziesiątki tysięcy ludzi, gdy przeprowadził popierany przez CIA zamach na demokratycznie wybrany rząd Salvadora Allende w 1974 roku.

Thatcher oferowała również wsparcie indonezyjskiemu dyktatorowi Suharto, który był odpowiedzialny za śmierć od pół miliona do miliona osób podczas jego krwawych rządów. W latach 80-tych Thatcher wspomagała także Saddama Husajna w Iraku i Czerwonych Khmerów w Kambodży. Thatcher wspierała również reżim apartheidu i była przeciwna jakiejkolwiek formie sankcji wobec tego kraju. Twierdziła ona, że Nelson Mandela był terrorystą i że nie można pozwolić, aby ANC doszedł do władzy.

Zbrodnie wojenne i korupcja

Thatcher jest powszechnie uważana za zbrodniarza wojennego ze względu na jej rolę w wojnie o Falklandy-Malwiny. Osobiście wydała ona rozkaz zatopienia argentyńskiego okrętu wojennego Belgrano, który służył jako okręt szkoleniowy, pomimo faktu, że statek był poza obszarem ogłoszonym przez Brytyjczyków strefą działań wojennych i wracał do Argentyny. Ponad 300 młodych poborowych zginęło w wyniku ataku.

Istnieją również poważne zarzuty korupcyjne przeciwko Thatcher, które zostały zatuszowane, pomimo, że powszechnie dostępne są dość obciążające dowody. W 1985 roku Thatcher złożyła oficjalną wizytę w Arabii Saudyjskiej, zabierając ze sobą syna, Marka Thatchera. Podpisała kontrakt o sprzedaży broni z Saudyjczykami, wyceniony na 20 mld funtów, a jej syn, Mark, otrzymał 12 milionów funtów prowizji za swoją rolę w „pośrednictwie” transakcji.

Poll Tax, czyli podatek pogłówny i upadek Thatcher

Nie poprzestając na zniszczeniu służby zdrowia, oświaty i kultury, pod koniec rządów Thatcher poszła jeszcze dalej i wprowadziła podatek pogłówny znany jako Poll Tax, wbrew zdroworozsądkowym radom niektórych jej doradców. Poll Tax był podatkiem dla samorządu, który każdy dorosły w kraju musiał płacić. W danej gminie każdy musiał zapłacić tę samą kwotę, niezależnie od dochodów lub wartości nieruchomości.

Kampania przeciwko Poll Tax natychmiast zjednoczyła ludzi. Nie tylko klasa robotnicza, ale także część klasy średniej straciła na tym podatku. Protestujący połączyli się i stworzyli komitety przeciwko Poll Tax na terenie całego kraju. Federacja wszystkich komitetów przeciwko Poll Tax, kierowana przez zwolenników Militant Tendency (poprzednika naszej siostrzanej organizacji, Socialist Party) zorganizowała kampanię na rzecz masowego niepłacenia podatku. Około 18 mln osób odmawiało płacenia tego znienawidzonego podatku i - ponosząc klęskę - Margaret Thatcher w końcu musiała złożyć rezygnację ze stanowiska. Następca Thatcher, John Major, natychmiast uchylił Poll Tax.

Pomimo, że Thatcher została pokonana w 1990 roku, jej dziedzictwo trwa. Kolejne rządy, obojętnie czy są to Konserwatyści czy Laburzyści, kontynuują jej politykę. Drakońskie prawa antyzwiązkowe nie zostały uchylone, a neoliberalna polityka, polegająca na prywatyzacji i pozwalaniu, aby rynek rządził bez regulacji, doprowadziła do katastrofy. W wyniku krachu finansowego z 2008 roku brytyjski rząd został zmuszony do ratowania i nacjonalizacji kolejnych banków w Wielkiej Brytanii. To właśnie koszty ratowania upadającego systemu finansowego niemal doprowadziły do bankructwa brytyjskiego państwa. Jednak naród jako całość nie jest zmuszony do płacenia tych długów. Tak jak w czasach Thatcher, brytyjska klasa robotnicza jest zmuszona do spłaty długów wygenerowanych przez banki, podczas gdy bogaci otrzymują ogromne obniżki podatków. Po raz kolejny dowiadujemy się, że „nie ma alternatywy” i że „wszyscy jesteśmy w tym razem”. Tak jak w czasach Thatcher, po raz kolejny widzimy, że zamiast leczyć chorą gospodarkę, program cięć zaostrza sytuację i powoduje coraz głębszy kryzys gospodarczy.

Jednak obchody śmierci Thatcher i fala gniewu na ogromny koszt jej pogrzebu pokazują, że znaczna część ludności odrzuca zasady thatcheryzmu. Ten gniew musi być odprowadzony w kierunku zorganizowanej walki. Jeśli zorganizowana klasa robotnicza w postaci związków zawodowych da przykład społeczeństwu przez zorganizowanie jednodniowego strajku generalnego, będzie to ogromny krok naprzód w kierunku skończenia z thatcheryzmem i poszukiwania alternatywy dla kapitalistycznego chaosu.

Paul Newberry

Artykuł pochodzi z portalu Władza Robotnicza.

Foto: exiledstardust.wordpress.com