Ptaszek - HIV/AIDS w Polsce

Postawy społeczne wobec osób z problemem HIV/AIDS zmieniają się z negatywnych na co najmniej tolerancyjne, sytuacja epidemiologiczna jest stabilna, a ogólna orientacja Polaków w tym zakresie rośnie.

Główne wnioski, jakie płyną z analizy danych o sytuacji osób z problemem HIV/AIDS, nie są dla Polski negatywne. Właśnie mija 20 lat od wykrycia w naszym kraju pierwszego przypadku zakażenia wirusem HIV. Okazją do podsumowań jest zwykle 1 grudnia, czyli Światowy Dzień AIDS. Dlatego 28 listopada odbyła się konferencja prasowa, zorganizowana przez Krajowe Centrum ds. AIDS i fundację Res Humanae. Gościem honorowym była Jolanta Kwaśniewska, która od dłuższego czasu angażuje się w prace centrum.

Sytuacja światowa

Wirus HIV odkryto w 1981 roku, szukając przyczyn nowej choroby, nazwanej później zespołem nabytego upośledzenia odporności – AIDS. HIV sam w sobie nie wywołuje żadnej choroby, jednak sukcesywnie niszczy limfocyty i komórki nerwowe organizmu. Skutkuje to spadkiem odporności i podatnością na zakażenia drobnoustrojami oraz rozwojem nowotworów. Niegroźne dla zdrowej osoby infekcje stają się śmiertelnym zagrożeniem dla chorych. Pomimo wieloletnich prac nad lekarstwem, do dziś go nie wynaleziono, choć dzięki stosowanym obecnie środkom można żyć z HIV nawet kilkanaście lat od zakażenia.

Pod koniec ubiegłego roku na świecie żyło około 40 mln osób, które były zakażone wirusem lub miały rozwiniętą chorobę. Codziennie przybywa mniej więcej 14 tys. nowych przypadków zakażeń, z czego około 10 proc. stanowią dzieci, a 50 proc. młodzi ludzie pomiędzy 16 a 24 rokiem życia. Codziennie umiera około 8 tys. ludzi! Są to dane szacunkowe ONZ. Najgorzej sytuacja kształtuje się w Azji i Afryce, czyli regionach najbiedniejszych. Coraz wyraźniej zaznacza się też problem w Rosji i na Ukrainie. U naszych wschodnich sąsiadów liczbę osób żyjących z HIV szacuje się odpowiednio na 2 mln (Rosja) i 500 tys. (Ukraina).

Sytuacja w Polsce

W bieżącym roku mija równo 20 lat od wykrycia pierwszego przypadku zakażenia HIV w Polsce. Liczba wykrytych i zarejestrowanych przypadków wynosi obecnie blisko 10 tys. Jednak, jak zaznaczyła na konferencji dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS dr Anna Marzec-Bogusławska, wartość ta nie jest obiektywna, ponieważ rzeczywista liczba może sięgać nawet 30 tys. Wbrew pozorom sytuacja w Polsce nie jest zła, a kraj nasz stanowi często przykład dla innych. Każdego roku odnotowuje się około 600 nowych zakażeń. W ubiegłym najwięcej z nich zanotowano w województwach dolnośląskim, zachodniopomorskim i łódzkim. Najważniejsze jest to, że od lat wartość ta utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Dr Marzec-Bogusławska ocenia, że jest to sukces, który wynika z różnych powodów, w tym głównie wprowadzania od kilkunastu lat dobrych programów walki z problemem HIV/AIDS. Wzrastająca świadomość społeczna, najwyższy, światowy poziom leczenia, refundacja kosztów, niedroga, a często bezpłatna diagnostyka – to kolejne elementy.

Stereotypy

Wciąż powszechny sąd, że AIDS to tylko choroba homoseksualistów i narkomanów, zdecydowanie nie znajduje swojego potwierdzenia. Od 2001 roku rośnie liczba zakażeń wśród osób heteroseksualnych, także tych niestosujących środków dożylnych. Główną przyczyną są najczęściej ryzykowne kontakty seksualne, bez zabezpieczeń, do tego nierzadko pod wpływem środków odurzających. Nie znaczy to jednak, że problem przestaje istnieć w środowisku gejów i lesbijek. Niestety, spadł poziom stosowania prezerwatyw w grupie mężczyzn i odpowiednio wzrósł poziom nowych zakażeń.

Bardzo silne są również błędne przekonania o drogach zakażenia wirusem. Nie brakuje ludzi, którzy nadal uważają, że można się zakazić poprzez... ugryzienie komara. Podobnie jest z podaniem ręki czy wspólnym mieszkaniem. Mimo to w przeciągu ostatnich kilkunastu lat w znacznym stopniu udało się zmienić postawy Polaków wobec osób z problemem HIV/AIDS. Z nietolerancyjnych na obojętne, a nierzadko na akceptujące, co uważa się za duży sukces. Wiedza i tolerancja na tym gruncie bez wątpienia wzrastają.

Profilaktyka

Wobec braku skutecznego lekarstwa na AIDS, specjalnego znaczenia nabiera profilaktyka. Polska na tej płaszczyźnie nie wypada źle. Realizowany jest Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV, Opieki nad Żyjącymi z HIV i Chorymi na AIDS na lata 2004-2006, a w ramach niego między innymi liczne kampanie społeczne. Jest to najprostszy sposób dotarcia do młodzieży – przez internet, kina czy telewizję. Najnowszy, oparty na międzynarodowym wzorze, projekt to „ABC zapobiegania AIDS”: A jak Abstynencja seksualna, B jak Bycie wiernym i C jak zabezpieCzenie się prezerwatywą. Wskazuje on sposoby zapobiegania zakażeniom, a także zachęca do regularnych testów na obecność wirusa w punktach anonimowego i bezpłatnego testowania.

ABC prewencji to kampania o tyle specyficzna, że jak dotąd nie było słychać szczególnych protestów Kościoła w związku z propagowaniem prezerwatywy. Tym bardziej jest to interesujące, że z Krajowym Centrum ds. AIDS współpracuje ks. Arkadiusz Nowak, który bezpośrednio bierze udział w promocji zapobiegania HIV/AIDS. Pozostaje mieć nadzieję, że w tak ważnej kwestii i konserwatywne kręgi kościelne zaczynają rozumieć, że nie można zniechęcać do jednej z najlepszych i najpopularniejszych metod przeciwdziałania zakażeniom.

Daniel Ptaszek

Karol Lewicki: Jak globalizacja i neoliberalizm zabijają demokrację

Przemysław Wielgosz: Nasze priorytety

Petycja o podjęcie prac nad wprowadzeniem maksymalnych cen za m² nieruchomości

John Paul: Obudź się Lewico!

Tomasz S. Markiewka: Zielony Ład pogrąży "zwykłych ludzi"?

Artur Troost: Reakcjonizm architektoniczny - zawoalowana ofensywa skrajnej prawicy

Ptaszek: HIV/AIDS w Polsce

lewica.pl w telefonie

17 maja: