Kołodko o kryzysie neoliberalizmu i polityce rządu Tuska

W ramach serii dyskusji organizowanych przez "Przegląd Socjalistyczny" 20 marca w siedzibie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych odbyło się spotkanie z profesorem Grzegorzem Kołodką. W wydarzeniu wziął też udział Przewodniczący OPZZ – Jan Guz.

Wprowadzeniem do dyskusji był wykład profesora Grzegorza Kołodki "Transformacja, kryzys – i co dalej", w którym prelegent próbował odpowiedzieć na pytanie o to, czy obecnego kryzysu można było uniknąć. Zdaniem profesora najgłębszą przyczyną kryzysu było obranie przez największe gospodarki świata ze Stanami Zjednoczonymi na czele neoliberalnej drogi rozwoju.

Kołodko zwrócił uwagę na fakt, że kryzys nie wyszedł od państw, które wprowadziły u siebie społeczną gospodarkę rynkową, jak np. państwa skandynawskie, lecz od tych, które wybrały model neoliberalny. W opinii Kołodki do obecnego kryzysu nie doszłoby, gdyby 30 lat temu za prezydentury Ronalda Reagana w USA i w okresie rządów Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanie nie zwyciężyła ideologia neoliberalna. Załamaniu można było zapobiec jeszcze 13 lat temu, kiedy władzę sprawowali laburzyści w Wielkiej Brytanii i administracja Billa Clintona w Stanach Zjednoczonych. Niestety, rządy te – zdaniem profesora – nie zdołały przeciwstawić się neoliberalnej nawałnicy.

Kołodko stanowczo odrzucił pogląd, jakoby interwencja rządu amerykańskiego na rynku kredytów hipotecznych była główną przyczyną kryzysu. W opinii profesora przyczyną załamania była strukturalna nierównowaga na rynkach finansowych. Jak dodał gdyby nie kredyty subprime, kryzys wybuchłby z innego powodu.

W dalszej części wykładu Kołodko omówił mechanizmy, które sprawiają, że kryzys przelewa się ze świata do Polski. Zdaniem profesora przyczynia się do tego zbyt duże uzależnienie polskiej gospodarki od finansowania zewnętrznego, będące konsekwencją m.in. prywatyzacji polskich banków. Do tego dochodzi problem spekulacji opcjami walutowymi, w którą zaangażowały się polskie przedsiębiorstwa.

Kolejnym źródłem problemów jest, zdaniem Kołodki, mała dywersyfikacja strukturalna i geograficzna eksportu. Polska eksportuje głównie do krajów OECD i UE, w tym w szczególności do Niemiec, przez co uzależniona jest od koniunktury gospodarczej w tych krajach. Strategicznym błędem okresu transformacji było wycofanie się Polski z rynków państw trzeciego świata. Na zaostrzanie się problemów gospodarczych wpływ ma również prowadzona przez rząd polityka płynnego kursu walutowego. W opinii Kołodki rząd powinien wynegocjować z UE sztywny kurs na poziomie ok. 4 zł za euro.

Sytuację na rynku pracy może pogorszyć powrót Polaków, którzy wyemigrowali za granicę i teraz mogą stać się pierwszymi ofiarami zwolnień. Wreszcie, powszechne oczekiwania, że kryzys nadejdzie działają na zasadzie samospełniającej się przepowiedni. Do zaostrzenia zjawisk kryzysowych przyczyniają się błędy polskiego rządu, który wciąż tkwi w okowach neoliberalnej ideologii nie potrafi prowadzić polityki stymulacji popytu. W ocenie Kołodki polski rząd jest bardziej papieski od papieża, gdyż duże pakiety stymulacyjne wprowadziły już ekipy nad Tamizą i Potomakiem.

Następnie głos zabrał przewodniczący OPZZ Jan Guz, który w swym wystąpieniu zwrócił uwagę na niebezpieczną praktykę przedstawiania antypracowniczych działań, takich jak liberalizacja kodeksu pracy czy ograniczenie praw związków zawodowych, jako metod walki z kryzysem. Przewodniczący Guz przywołał deklarację londyńską Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, w której związkowcy domagają się wprowadzenia nowego porządku społecznego. Odnosząc się do spraw bieżącej polityki Guz zaproponował zwolnienie pomocy socjalnej i środków z Funduszu Pracowniczego z podatku, wprowadzenie gwarancji zatrudnienia i subsydiowania miejsc pracy. Przewodniczący OPZZ zaapelował też o solidarność w przeciwstawianiu się liberalnej polityce rządu Tuska, co jest tym ważniejsze, że stopień uzwiązkowienia w Polsce wynosi jedynie 15 proc. i związki zawodowe nie są w stanie same przeciwstawić się rządowi.

Odpowiadając na pytania z sali Kołodko powiedział, że ostatnia obniżka podatków dla najbogatszych, zaprojektowana przez rząd Jarosława Kaczyńskiego i wprowadzona przez rząd Donalda Tuska, była z punktu widzenia ekonomii błędna. Tak samo nierealistyczna jest w jego opiniiobecna polityka utrzymania niskiego deficytu budżetowego. Zdaniem Kołodki rząd chce celowo wywołać kryzys finansów publicznych, by usprawiedliwić pozyskiwanie wpływów do budżetu z prywatyzacji energetyki i szpitali, na co w normalnych warunkach nie byłoby przyzwolenia społecznego, zaś zadaniem lewicy parlamentarnej jest w tej sytuacji blokowane wszystkich prób psucia systemu pod hasłami walki z kryzysem.

Maciej Kassner

Dawid Kański: Komentarz do wyborów prezydenckich w USA

Xavier Woliński: Baśń o „sprawczości”

Aleksander Radomski: Goździki, które zasiały zmiany

Bartłomiej Zindulski: Lewicowa alternatywa Sahry Wagenknecht

Witold Sawicki: Walka z nowotworem, na osobistym przykładzie

Michał Peno: Praxis po hiszpańsku

Kołodko o kryzysie neoliberalizmu i polityce rządu Tuska

lewica.pl w telefonie

24 listopada: