No więc Razem teraz faktycznie jest już osobno. Połowa parlamentarzystek wyszła z partii. Oświadczenie w tej sprawie opublikowała Magdalena...
Na początku lat 60. Portugalia była ostatnim z wielkich kolonialnych imperiów, które opierało się falom dekolonizacji, a jej imperium obejmowało...
W niedzielę 22 września odbyły się wybory do parlamentu (landtagu) w niemieckim kraju związkowym Brandenburgia. Są to trzecie wybory do landtagów w...
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Piotr Sadzik: Odebranie prawicy monopolu na śmiech to kwestia życia i śmierci
Dorota Jagoda Michalska: Władysław Hasior - dekolonializm, nowoczesność, historia
Jacenty Dędek: Miasto na miarę człowieka
Tomasz S. Markiewka: Nierówności po polsku - liczby już znamy, teraz przemówmy do wyo
Paweł Jędral: Diuna jak Palestyna
Agnieszka Wiśniewska: Kos. Bohater z podręcznika, który został ziomkiem
Galopujący Major: "1670" - serial, który może odmienić polską telewizję
Na jednym z popularniejszych portali internetowych w naszym kraju zamieszczono sondę na próbie 4896 osób które odpowiadały na pytanie "Czy rząd powinien wprowadzić podatek liniowy?". 54% odpowiedziało twierdząco, 27% było odmiennego zdania, a 6% zaznaczyło opcje "nie wiem"1. Wyniki nie są zaskoczeniem gdyż często przedstawiana jest jako prorozwojową i alternatywę dla obecnego system podatkowego w Polsce. W całej tej dość łatwej i przystępnej dla przeciętnego Kowalskiego logice jest małe "ale", poddające w wątpliwość sens takiego pytania z sondy.
Daniny publiczne które wraz z wynagrodzeniem netto stanowią tak zwane koszty pracy można podzielić na dwie zasadnicze grupy: podatek dochodowy i składki na ZUS. W sumie określane są mianem pozapłacowych kosztów pracy. Faktem jest że podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce ma charakter progresywny, to składki na ubezpieczenie obowiązkowe maja charakter degresywny. Mimo że składki ZUS w znacznym stopniu wpływają na wysokość kosztów stworzenia miejsca pracy, debata publiczna praktycznie pomija ten problem. Tymczasem okazuje się że suma pozapłacowych kosztów pracy oznacza że praktycznie płacimy ok. 40% podatek liniowy, a nawet (powyżej 7 500 zł brutto przy umowie o prace) degresywny. Znając ten fakt warto raz jeszcze przyjrzeć się sensowności sądy Wirtualnej Polski, bo jaka jest logika pytania o wprowadzenie w życie rozwiązania które realnie funkcjonuje?
Pracodawcy często określają pozapłacowe koszty pracy jako tak zwany klin podatkowy jednocześnie postulując jego zmniejszenie argumentując że ogranicza to zatrudnienie. Kwestia ochrony miejsc pracy jest jedną z najważniejszy, zwłaszcza teraz kiedy odczuwany skutki globalnego kryzysu ekonomicznego. Warto w tym miejscu porównać jak na tworzenie nowych miejsc pracy wpływa podatek liniowy a jak progresywny. Aby stworzyć dziś nowe miejsce zatrudnienia na umowę o prace z minimalnym wynagrodzeniem (1 276 zł brutto) pracodawca musi wydać 1 505,81 zł z czego w najlepszym przypadku pracownik otrzyma 960,96 zł. Tak więc pozapłacowe koszty pracy wynoszą w tym przypadku ponad 36%. Porównując ten model oparty o podatek liniowy z modelem progresywnym warto przyjrzeć się rozwiązaniu szwedzkiemu gdzie zamiast dwóch opłat na ZUS i podatek jest jedna. Logika tego rozwiązania jest o tyle słuszna że patrząc na wydatki budżetu państwa nie da się nie zauważyć pokaźnej kwoty która jest przeznaczona przekazywanej na ubezpieczenia społeczne, co tworzy pewną iluzje że są to dwie niezależne od siebie kwestie. Fakt jest jednak taki że dopłacamy po przez budżet do ZUS-u. Dlatego rozwiązaniem tej sytuacji mogło by być wprowadzenie na wzór szwedzki jednej opłaty co zmniejszyło by też ilość formalności. Wprowadzenie jednej opłaty jest o tyle korzystne że daje możliwość wprowadzenia szerokiej progresji podatkowej a ilość progów będzie miało realny wpływ na wysokość budżetu. Ustalenie wysokości i ilości progów nie jest jednak proste, a i samo wyliczenie podatku może sprawić kłopot. Rozwiązaniem tego problemu mogło być wprowadzenie podatku który umownie możemy nazwać Progresji bezprogowej.
Model Progresji bezprogowej składał by się z dwóch elementów. Pierwszym z nich była by określona procentowo górna wysokość podatku. Drugim kwota wolna która w tym przypadku oznaczała by wielkość przychodów poniżej której nie naliczano by podatku. Wysokość tej kwoty musiałby w takim przypadku gwarantować niezbędne minimum. Dlatego rozsądnym wydaje się by kwota była nie mniejsza od minimum socjalnego. W takim przypadku wysokość podatku obliczano by zgodnie z wzorem:
y=(x-ms)xp%
Gdzie:
y - wysokość podatku
x - wynagrodzenie brutto
ms - minimum socjalne
p% - górna stawka podatku
Tak więc dla jednoosobowego gospodarstwa domowego przy stawce 50% podatek obliczano z wzoru:
y=(x-854,9)x50%2
Zależności miedzy wysokością wynagrodzenia a efektywną stopom podatku ilustruje Rysunek 1. Co łatwo zauważyć tak liczona danina publiczna ma charakter progresywny z bezprogowymi stawkami 0% do prawie 50%.
Powinniśmy się na chwile zatrzymać i zastanowić nad potencjalnymi zaletami i wadami takowego rozwiązania. Tak więc zacznijmy od wpływu na tworzenie miejsc pracy. Jak wynika z Rysunku 1 pozapłacowe koszty pracy spadły by dla grupy pracowników zarabiających dziś poniżej 3 500 zł brutto, czyli dla ok. 50% podatników. Tak więc pracodawca zatrudniający pracownika za wspomniane wcześniej 1276 zł brutto ponosiłby takie same koszty zatrudnienia, natomiast pracownik otrzymywał by 1065,45 zł. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania jest obniżenie kosztów zatrudnienia przy najgorzej płatnych zawodach, przez jednoczesnym wzroście stabilności zatrudnienia. Umożliwiło by to lepszy start dla nowych i poprawiło kondycje małych firm które dziś muszą płacić za duże i dobrze prosperujące finansowo przedsiębiorstwa co skutecznie uniemożliwia im konkurowanie. Mali przedsiębiorcy zyskali by na tego typu rozliczeniach gdyż podatek dochodowy zapłacili by dopiero wtedy gdy stworzone miejsce pracy przyniosło by im realne finansowe korzyści.
Przy wszelkich zmianach związanych z podatkami trzeba zwrócić uwagę jak wpływają na budżet państwa.
Rysunek 2 przedstawia sytuacje w której suma wpływów do budżetowych z tytułu podatków i składek na ZUS, byłaby równa obecnym przychodów z tego tytułu. Jak łatwo zauważyć uboższa część społeczeństwa ok. 50% odprowadzi mniej dzięki czemu powinien się zwiększyć popyt na dobra podstawowe i tym samym napędzić gospodarkę.
Inną zaletą tego rozwiązania byłoby ukrócenie procederu zatrudniania na czarno gdyż straciło by to na atrakcyjności a pracownicy zyskali by dostęp do ubezpieczeń społecznych.
Rząd PO-PSL ograniczają inwestycje i namawia do cięcia wynagrodzeń dla pracowników a wszystko to pod hasłami rzekomej solidarności. Niestety rozwiązania które nam są proponowane dalekie są od idei solidarność czy sprawiedliwości społecznej bo takowe w dobie kryzysu gospodarczego może zaoferować tylko Lewica. O tym że lewicowe rozwiązania sprawdzają się w tak ekstremalnych sytuacjach najlepiej siarczyć może historia. Dlatego dziś potrzebujemy nowej sprawiedliwej i solidarnej umowy społecznej której jednym z filarów mógłby być podatek progresywny bezprogowy.
Przypisy:
1. http://finanse.wp.pl/pid,10836903,ankieta.html?ticaid=17b3c
2. http://www.ipiss.com.pl/ms_2008_09.pdf
Jan Joachim Jaszczak
Tekst ukazał się w tygodniku "Trybuna Robotnicza".
