Rocznica śmierci Zygielbojma

[2017-05-12 10:46:09]

W związku z rocznicą tragicznej śmierci Szmula Zygielbojma przypominamy tekst Marka Tobolewskiego sprzed 14 lat.

Polski Żyd, socjalista, antyfaszysta, w czasie wojny członek polskich władz emigracyjnych z ramienia Bundu, który tragicznym gestem na zawsze wpisał się w historię Holokaustu. 12 maja mija 60 lat od dnia, w którym Szmul Zygielbojm odebrał sobie życie w proteście przeciw zagładzie swego narodu i milczenia świata wobec niej.

Urodzony w 1895 r. działacz Bundu, żydowskiej partii socjalistycznej, członek jej Komitetu Centralnego, związkowiec, ceniony mówca i świetny organizator. W 1927 r. wybrany radnym warszawskiej Rady Miejskiej, w 1936 r. przeniósł się do Łodzi. I tam został szybko zyskał sobie szacunek i popularność wśród społeczności żydowskiej, dzięki czemu został wybrany do tamtejszej Rady.

Gdy wybuchła wojna, powrócił do Warszawy, gdzie brał udział w organizowaniu obrony miasta. Był jednym z reprezentantów Żydów wśród zakładników, których Niemcy pojmali, by zagwarantować sobie spokój mieszkańców stolicy, gdy po jej upadku nazistowskie wojska defilowały przed Adolfem Hitlerem w Alejach Ujazdowskich.

Podziemny komitet Bundu wydelegował Zygielbojma jako przedstawiciela Żydów z okupowanej Polski i przerzucił na Zachód, by szukał dla nich pomocy. Po niebezpiecznej podróży przez Niemcy Zygielbojm dotarł do Brukseli, gdzie wystąpił na konferencji europejskich partii socjaldemokratycznych. Jego szczegółowe wyliczenie okrucieństw wobec Żydów wywołało olbrzymie wrażenie. Jedna z gazet pisała: "Europejczycy zobaczyli nowy świat, którego dotąd nie znali... Zygielbojm jako pierwszy ukazał światu rzeczywistość tej wojny".

Nastepnie przez pewien czas szukał poparcia dla polskich Żydów w Ameryce, a od 1942 r. był członkiem londyńskiej Rady Narodowej RP, pełniącej funkcje polskiego parlamentu na wychodźstwie. Nie ustawał w wezwaniach, by polski rząd przekonał aliantów do działań, które zatrzymałyby Zagładę. Naciskał urzędników i dyplomatów, apelował do związkowców i mediów. Koordynował pracę siatki korespondentów w okupowanym kraju, a raporty, które pisał na podstawie ich doniesień, przesyłał prezydentowi Rooseveltowi i innym przywódcom sprzymierzonych. Występował w radiu BBC. Chciał, by alianci z samolotów rozrzucali nad Rzeszą ulotki, informujące o zbrodniach i przestrzegające Niemców przed konsekwencjami.

19 kwietnia 1943 wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Trzy tygodnie później Zygielbojm, świadomy klęski swoich działań, popełnił samobójstwo. Na biurku zostawił zaadresowany do polskich władz emigracyjnych list, w którym napisał m.in.:

Odpowiedzialność za wymordowanie żydowskiej populacji w Polsce w pierwszej mierze spada na sprawców, ale pośrednio obciąża również całą ludzkość, bowiem jak dotąd ludy i rządy aliantów nie podjęły żadnych konkretnych działań, by powstrzymać tę zbrodnię.

Nie mogę milczeć. Nie mogę żyć, podczas gdy eksterminowani są pozostali w Polsce Żydzi, których jestem reprezentantem. Moi towarzysze w warszawskim getcie zginęli z bronią w ręku w swej ostatniej, heroicznej walce. Nie było moim przeznaczeniem zginąć jak oni, wraz z nimi. Ale przynależę do nich i ich masowych grobów.

Poprzez swą śmierć chcę w najmocniejszy możliwy sposób zaprotestować przeciwko bierności, z którą świat przygląda się eksterminacji Żydów, przyzwalając na nią. Wiem jak mało jest dziś warte ludzkie życie, ale w swoim życiu nie mogłem nic zrobić, może moja śmierć pomoże przełamać obojętność tych, którzy mają obecnie ostatnią szanse uratować żyjących jeszcze polskich Żydów od pewnego unicestwienia.


W 50. rocznicę jego śmierci z inicjatywy członków i przyjaciół Grupy Żydowskich Socjalistów i Bundu powstał Komitet Pamięci Szmula Zygielbojma. Trzy lata później w obecności ambasadora RP w Wielkiej Brytanii odsłonięto w Londynie upamiętniającą Zygielbojma tablicę. Co roku w maju okolicznościowe spotkanie organizuje przy niej Komitet Pamięci.

Marek Tobolewski


drukuj poleć znajomym poprzedni tekst następny tekst zobacz komentarze


lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:



Wsparcie na rzecz funkcjonowania projektu Czerwony Goździk
https://zrzutka.pl/evh9hv
Do 18 maja
Warszawska Socjalistyczna Grupa Dyskusyjno-Czytelnicza
Warszawa, Jazdów 5A/4, część na górze
od 25.10.2024, co tydzień o 17 w piątek
Fotograf szuka pracy (Krk małopolska)
Kraków
Socialists/communists in Krakow?
Krakow
Poszukuję
Partia lewicowa na symulatorze politycznym
Discord
Teraz
Historia Czerwona
Discord Sejm RP
Polska
Teraz
Szukam książki
Poszukuję książek

Więcej ogłoszeń...


2 lipca:

1839 - Bunt niewolników na statku Amistad.

1840 - W Rzymie zmarł Bogdan Jański, pierwszy chronologicznie polski socjalista, saintsimonista.

1843 - W Cassino urodził się Antonio Labriola filozof, teoretyk marksizmu, działacz włoskiego ruchu robotniczego.

1923 - W Bninie urodziła się Wisława Szymborska, poetka, eseistka i krytyk literacki, tłumacz, felietonistka; członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiej Akademii Umiejętności, laureatka literackiej Nagrody Nobla (1996).

1925 - Urodził się Patrice Lumumba, kongijski polityk lewicowy, pierwszy premier niepodległego Konga, obalony i zamordowany 1961.

1925 - Urodził się Medgar Evers, aktywista ruchu na rzecz praw obywatelskich czarnej ludności w USA; zamordowany w 1963.

1928 - W Wielkiej Brytanii kobiety, które ukończyły 21. rok życia otrzymały czynne i bierne prawo wyborcze.

1949 - Zmarł Georgi Dymitrow, bułgarski działacz komunistyczny. 1933 oskarżony przez nazistów o podpalenie Reichstagu. Uniewinniony. 1946 premier Bułgarii. 1948 sekretarz generalny BPK.

1964 - Prezydent USA Lyndon Johnson podpisał ustawę o swobodach obywatelskich dla Afroamerykanów. Dokument ten podpisał również Martin Luther King.

1976 - Zjednoczenie Wietnamu Północnego z Południowym i utrworzenie Socjalistycznej Republiki Wietnamu.

1979 - Przez uczestników ROPCiO z Krakowa został założony Ruch Porozumienia Polskich Socjalistów. Byli to: Krzysztof Bzdyl, Krzysztof Gąsiorowski, Stanisław Janik-Palczewski, Romana Kahl-Stachniewicz, Mieczysław Majdzik i Stanisław Tor.

2006 - W Managui zmarł Herty Lewites, lewicowy polityk nikaraguański, minister w sandinistowskim rządzie w latach 1979-90.


?
Lewica.pl na Facebooku